Chirchiq-2022 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi chirchiq davlat pedagogika instituti kafedra

Qishloq xo’jaligi. Region mamlakatlariningt ko’pchiligi agrar-industrial rivojlanish hususiyatiga ega, shuning uchun ularning iqtisodiyotida qishloq xo’jaligi muhim o’rin tutadi. Lekin ko’p mamlakatlarni qishloq xo’jaligi oziq-ovqat bilan taminlay olmaydi. Bunga sabab: mexanizasiya va kimyodan kam foydalanish, shuniningdek suv tanqislgidir. Zamonaviy sug’orish usullaridan Isroil, Suriya, Iroq kabi davlatlar foydalanmoqda. Turkiyada angor echki boqish, Arabiston yarimoroli davlatlarida tuya boqish, Eronda qorako’lchilik rivojlangan. Turkiyada paxtachilik, tamaki, sitrus mevalari, g’alla etishtirish, Eronda xurmo, sitrus mevalari, qand lavlagi, paxtachilik, Iroq, Suriya va Isroilda paxta, tamaki va xurmo, Arabiston yarimoroli davlatlarida xurmo etishtirish rivojlangan.
Transporti. Eron vs Turkiya davlatlarida temir yo’l transporti, Turkiya, O’rta yer dengizi bo’ylari va Kavkaz ortida avtomobil transporti yaxshi rivojlangan. Temir yo’llarning uzunligi Turkiyada 10 ming km, Eronda 5,2 ming km, Saudiya Arabistonida 700 km.
Quvur transporti Saudiya Arabistonida yaxshi rivojlangan. Shuningdek Eron, Iroq va Turkiyada ham quvur transporti mavjud. Temir yo’llarning umumiy uzunligi: Iordaniyada 600 km, Iroqda 3000 km, Isroilda 830 km, Livanda 408 km, Suriyada 1400 km. Baxrayn, Katar, BAA, Quvayt, Oman, Yaman, Kipr kabi davlatlarda temir yo’llar yo’q.
Janubi-G’arbiy Osiyoda asosan dengiz transporti rivojlangan bo’lib, u tashqi savdoda muhim rol o’ynaydi.
Fors korfazida faqat neft eksport qiluvchi maxsus portlar mavjud: Ras-Tannura, Obodon, El-Jubdil, El-Jubail, Bender-Abbas, Maskad kabilardir. Universal portlardan eng yiriklari: Jidda va Yanbu (Saudiya Arabistoni).
Tashqi savdo sheriklari: AQSH, Yaponiya va Xorijiy Yevropa davlatlari. Asosiy eksporti: neft-gaz, neft- kimyo sanoati mahsulotlari, sun’iy matolar, kraskalar, jun-mato (angorka), xurmo, sitrus, qorako’l, fosforit, kaliy tuzi. Asosiy importi: mashina va jihozlar, qorametallurgiya mahsulotlari, oziq-ovqat, sanoat mahsulotlari. Pul birligi: Iordaniya, Baxrayn, Quvayt, Iroqda – dinar; Oman, Saudiya Arabistoni, Yaman, Qatar, Eronda – riol; Livan, Kipr, Suriyada – funt ; BAA da – dirxam ; Isroilda – shekel; Turkiya – lira.

• Karimov I.A. “O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida, xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” Toshkent. 1997 y.
• Аsаnоv G.R., Nаbiхоnоv M., Sаfаrоvа I., O’zbеkistоnning iqtisоdiy vа ijtimоiy jo’g’rоfiyasm. T.: “O’qituvchi” 1994.
• Soliev A, Safarov I. «Iqtisodiy va siyosiy geografiya asoslari». T. 2003 y. «Talqin».
• Алимов Р.М. Арифхонов Ш.Р.и др Центральная Азия: геоэкономика, геополитика,безопасность. T.: “Sharq” 2002.
• Baxritdinov B.A. va boshqalar. Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi, T.: 2008.
• Abirqulov Q. Iqtisodiy geografiya. –T., «O’zbekiston» 2004.
• География, политика и культура (современ. проблемы географии). Л.,1990.
• Jаxоn mаmlаkаtlаri iqtisоdiy-ijtimоiy geоgrаfiyasi fаnidаn 9-sinf uchun аtlаs.
• Sоliyev А., Mаxаmаdаliyev R. «Iqtisоdiy geоgrаfiya аsоslаri». Tоshkent, Universitet, 1996.

Foydalanilgan adabiyotlar
E’tiboringiz uchun rahmat !!!