Chiqindilarni boshqarish

Eritmani simobdan tozalash. Oqova suvlarda simobni yuvish tarkibi HgCl₂ ko‘rinishda yoki xloridli kompleks ko‘rinishda bo‘ladi,
Bunday eritmalarni tozalashning eng ishonchli usuli – sulfidli usuldir.
Quyidagilar ishtirokida
Hg + 2 NaCl + Cl₂ = Na₂HgCl₄
Metallarning uncha ko‘p bo‘lmagan miqdorini eritish mumkin. Texnologik sxema quyidagi bosqichlardan iborat:
SV, tarkibi 2% gacha HgCl₂ + Hg
↓
Metall eritmasini tayyorlash
↓
Sulfidlarni cho‘ktirish
↓
Torf qatlami orqali filtrlash
↓
Torfni siqish va quritish
↓
Torfni yoqish va simobni ajratish
Simobni ajratish samaradorligi 76 %, qotishmani jarayon boshiga qaytarish mumkin, shu usulda simobni yopiq tarmoqda ajratib olish jarayoni amalga oshiriladi, qolgan eritmada simob miqdori 0,1 mkg/l ni tashkil qiladi.
Gaz ko‘rinishdagi chiqitlarni demerkurizatsiya qilish. Vodorod oqimidagi simob miqdorini tashkil etadi. Tozalanish jarayoni 2 bosqichda amalga oshiriladi.
Birinchisi fizik, gazni 125 dan 50⁰C gradusgacha sovutish. Bu usulda simob sig‘imi 15 mg/m³ gacha pasayadi.
Ikkinchisi fizik-kimyoviy usul, quyidagilardan iborat:
1) Quyidagi absorbentlar bilan tarelkali va nasodkali absorbsiyalash-

• 
  rN = 2 – 4, CHg = 0,1 mg/m³ bo‘lganda (250 g/l) NaCl va (1 g/l) Cl₂ eritmalar orqali:
  
• 
  rN = 6 – 7, SHg = 0, 75 mg/m³ bo‘lganda NaCl va NaOCl eritmalar orqali;
  
• 
  rN = 1 – 2, SHg = 0,005 mg/m³ bo‘lganda KMnO₄ va H₂SO₄ eritmalar orqali;
  
• 
  rN = 11, SHg = 4 mkg/m³ bo‘lganda ishqor va dietilditiokarbamat eritma orqali.
  

2) To‘yingan mineral kislotalar: oltingugurt, yod, sulfid, tiotsianat, tioettikarbazid; gazdagi simobning sig‘imi 10 mkg/m³ oshmagan faollashtirilgan ko‘mir va seolitli adsorbsiyalash.
Simobni cho‘ktirishning jahon ishlab chiqarishida qo‘llaniladigan kaustik kukun sulfid usuli, past eritmali sulfid ( PRHgS = 10-52 ) ni qo‘llash: Canadian Industry kanada firmasi – HgS ni qumli va ko‘mir filtrli usulida cho‘ktirish, Yaponiyaning
Koatsu kompaniyasi – oltingugurtli ohak orqali cho‘ktirish, Amerika firmalaridan biri – seolitda cho‘ktirish va zararli sulfid va natriy gidrosulfid orqali cho‘ktirish usullari keng qo‘llaniladi. Eng ilg‘or usuli – anionitli ionalmashish smolalardan tozalash usuli, tashuvchilar “Imak – TMP”, SH- va SO₃H-zararli guruhlari, shuningdek 700 mg/l gacha ionita-xelata hosil bo‘lish adsorbsion sig‘imli usuli.
Sanab o‘tilgan usullardan simobni qattiq, suyuq va gaz holatdagi chiqindilardan utilizatsiya qilishda katod orqali ishqorlar yordamida elektroliz usuli hisoblanadi.