III.Yahlit sistemali hatolar bo‘lganda umumlashtirilgan farklanuvchi usul
bilan ishlov berish
(A.V.sokolov bo‘yicha)
Tajriba natijalariga farqlanuvchi juftli usulda ishlov berishning mohiyati
bo„laklangan va umumlashtirilgan boshka usullardagi kabi
farqning o‘rtanchasini
emas,
o‘rtacha farqning
hatosini aniqlashdan iborat.
A.V.Sokolovdan olingan farklanuvchi ishlov berish uslubini ko„rib
chiqamiz. Bunda qonunga asosan bir yo„nalishda ketuvchi tuproq unumdorligining
o„zgarishni kuzatamiz.
Tahmin qilaylik, qo„sh qavatli so„qda shudgor qilinganda pahta hosili 37,5;
39,8; 41,6 va 42,9 s/ga, oddiy so„qa bilan shudgorlanganda o„rtacha ko„rsatkich
hatosi, 1-variant uchun 1,17 (23.3.1-jalval), 2-variant uchun 1,25 (23.3.2-jadval).
23.3.1-jadval
Ko„sh kavatli shudgorlashda hosilni hisoblab chiqish
Takrorlanishlar
Hosil, s/ga
O„rtachadan og„ish
V
Og„ishlar kvadrati (V
2
)
I
37,5
-3,0
9,00
II
39,8
-0,7
0,49
III
41,6
+1,1
1,12
IV
42,9
+2,4
5,76
M
1
=40,5
+3,5
∑v=16,46
-3,7
23.3.2-jadval
Oddiy shudgorlashda hosilni hisoblab chiqish
Takrorlanishlar
Hosil, s/ga
O„rtachadan og„ish
V
Og„ishlar kvadrati (V
2
)
I
36,6
-2,4
5,76
II
37,8
-1,2
1,44
III
39,2
+0,2
0,04
IV
42,9
+3,4
11,56
M
1
=+39,0
+3,6
∑v
2
=18,8
O„rtacha ko„rsatkichlar orasidagi fark 1,5 s/ga. O„rtacha ko„rsatkichlar
farqning hatosi:
136
Demak,hosil hakidagi ma‟lumotlarga bo„laklab ishlov berilganda variantlar
orasidagi tafovut isbotlanmadi, chunki o„rtacha ko„rsatkichlar farkning hatosi (1,7)
farkning o„zidan (1,5) katta.
Shu bilan birga tajribada birinchi takrorlanishdan to„rtinchiga karab hosil
muttasil oshib, borish kuzatilmokda. Agar har bir takrorlanish uchun alohida juftlar
bo„yicha ayirishni amalga oshirsak, ushbu farklarga ega bo„lamiz: 0,9; 2,0; 2,4 va
0,5 (23.3.3.-jadval). O„rtacha farkning kvadratdagi hatosi atigi 0,45 ga teng
bo„ladi. Bu holda variantlar orasidagi farq etarlicha isbotlangan, chungi u o„z
hatosidan
marta oshib ketgan.
Hosil haqidagi ma‟lumotlarga farqlanuvchi usul bilan ishlov berishni ko„p
yillik tajribalar ma‟lumotlariga ham qo„llasa bo„ladi, («Ko„p yillik tajribada hosil
ma‟lumotlariga ishlov berish» bo„limiga qarang).
23.3.3.-jadval
Farqlanuvchi usul bo„yicha farqlar hatolarini hisoblash
Takror
lanishlar
Hosil, s/ga
Farq
O„rtacha
farqdan og„ish
Og„ishlar
kvadrati(V
2
)
qo„sh qavatli
shudgorda
oddiy
shudgorda
I
37,5
36,6
0,9
-0,6
0,36
II
39,8
37,8
2,0
+0,5
0,25
III
41,6
39,2
2,4
+0,9
0,81
IV
42,9
42,4
0,5
-1,0
1,00
M
1
=40,5
M=39,0
1,5
+1,4
∑v
2
=2,42
-1,6
Tuzatilgan og„ishlar va dispersiya tahlili usullari bilan olingan hosil hakidagi
ma‟lumotlarga ishlov berishni tuzatilgan og„ishlar usuli uchun yo„riknomada
keltirilgan misolda ko„rib chikamiz. Bunda go„zaga oz mikdorda ma‟dan o„gitlar
berib, sinov o„tkazilagan.
Do'stlaringiz bilan baham: |