Chiqarish markazi

Qishloq ho‘jalik aviatsiyasidan foydalanish. 
G„o„zani defoliatsiya 
vadesikatsiya qilishda “AN-2” samalyot, “MI-2” va “KA-26” vertalyotlaridan 
foydalaniladi. Dala tajribalarida “AN-2” samalyoti keng qo„llaniladi. Uni 
qo„llashda variant maydoni 4-6 ga, kengligi 100-150m (4-6 uchish har biri 25m) va 
uzunligi 350-400m, aniqrog„i, dala uzunligiga baravar bo„lishi lozim. 
Har bir variant o„rtasidan 0,6-0,75 ga bo„lgan hisobli maydon to„g„ri to„rt 
burchak shaklida ajratiladi. Uning uzun tomoni qatorlarga parallel bo„ladi. 
Variantda hisobli maydonni ajratishda uning kengligi samalyot ishchi 
to„lqini kengligiga (yoki ikki to„lqinga) teng bo„lishi kerak. 
Tajribalar ko„rsatishicha, defoliantlar purkalganda variantning himoya 
bo„lakchalari 35-50m, ya‟ni hisobli maydonlar orasidagi himoya bo„lakchalari 
umumiy kengligi 70-100m, eng chekkadagi himoya bo„lakchasi 50m dan kam 
bo„lmsligi kerak. 
Aviatsiya yordamida defoliatsiya qilish samarasini aniqlash uchun variantda 
50 tadan uya ajratiladi va yorliq (etiketka)lanadi. Undagi o„simliklar o„sishi, 
rivojlanishi, barglanishi va hosil tugishi bo„yicha bir hil bo„lishi kerak. 
Variantlarda uyalar samolyot uchishiga ko„ndalang joylashtiriladi va bir-
biridan aniq masofada bo„ladi. Masalan, 60sm li egat oralig„ida hisobli bo„lak 
kengligi 25m bo„lganda uyalar har 3 qatorda joylashadi. 
Nazorat varianti defolian va desikntlar samarasining mutloq bahosi zarur 
bo„lganda talab etiladi. 
Nazorat maydonchalari (variantning hisobli qismiga ko„ndalang 2m 
kenglikdagi bo„lakcha), hisobli uyalarga parallel joylashadi. 
Defoliatsiyada avval nazorat maydonchalari polietilan plyonkalar bilan 
yopiladi. Nazorat maydonchalari soni hisobli uyalar soniga mos tushishi kerak. 
G‘o‘za defoliatsiyasi va desikatsiyasi bo‘yicha kuzatuvlar va hisob-kitoblar. 
Amal davridagi kuzatuvlar huddi blshqa dala tajribalaridek o„tkaziladi. 
Defoliatsiyadan bi ikki kun avval, undan keyingi 6 va 12-kunlari tajribaning barcha 
takrorlanishraridan tuproq burg„usi bilan tuproq namligi aniqlanadi. 
Defoliatsiyadan bir kun avvao yorliq (etiketka)langan o„simliklarning bosh 
poyasi uzunligi o„lchanadi, barglari sanaladi (quruq va zararlangan barglar hisobga 
olinmaydi), ko„saklar (tuguncha yoshigacha), tugunchalari (10-12 kunlik 
yoshgacha), shona va gullar hisoblanadi, ochilish balandligi aniqlanadi (hosil 
shohining birinchi o„rnidagi ko„sak ochila boshlashi). Ko„saklar umumiy sonidan 
tashqari ochilgan, yorilgan va 13-25 kunlik kshsaklar alohida hisoblanadi. 
G„o„za preparat bilan ishlangandan keyin qo„llangan preparat ta‟sirini 
aniqlash uchun bir yoki ikki marta hisob o„tkaziladi. 
Ishlovdan keyingi 2-4 kunlari preparatning g„o„zaga taesirini aniqlash uchun 
kuzatuv o„tkaziladi. Defoliatsiyadan keyingi 6 kuni o„simlikda qolgan umumiy 
barglar sanaladi. Bunda ko„k barglar, quruq va yarim quruq barglar alohida-alohida 
ajratiladi, ko„saklar, tugunchalar va gullar sanaladi. 

---

110 
Quruq barglar qatoriga barg shapalog„i va bandi quriganlari, yarim 
quriganlarga 50% barg shapalog„i qurigan, lekin bandi qurimaganlar kiritiladi. 
12-kungi kuzatuvda tupda qolgan jami barglar (quruq, yarim quru, ko„k 
barglarni ajratib), ko„saklar (ochilgan va yorilganlarga ajratib) ochilgan 
ko„saklarning ochlishi balandligi hisobga olinadi. 
To„kilgan barglar quyidagi formula bo„yicha hisoblanadi: 
Formula
Bunda: O-to„kilgan barglar, %; 
A-ishlovgacha bo„lgan barglar, dona; 
V-ishlovdan keyin qolgan barglar, dona. 
Quruq va yarim quruq barglar soni aniqlanadi. 1 va 12-kungi kuzatuvlarni 
solishtirib, ochilgan ko„saklar soni, hosil shohlari sonining ortishi hisoblanadi. 
Hosilni yig„ish, uning tarkibi, defoliatsiyaning iqtisodiy samaradorligi 
O„zPITI uslubi va “Metodika opredeleniya ekonomicheskoy effektivnosti 
defoliatsii i desikatsii hlopchatnika” (tshakent, 1973, 18-b.) bo„yicha aniqlanadi.