Chiqarish markazi

VII. Ko‘p yillik tajribalarda olingan hosillar haqidagi ma’lumotlarga ishlov 
berish 
O„rganilgan ikki omil ma‟lumotlari orasidagi ishonchli farqni aniqlashda 
ishlovning farqlanuvchi usuli qo„llaniladi. 
Misol iariqasida I.M.Malsevaning g„o„zapoyani haydash samaradorligi 
bo„yicha ko„p yillik ma‟lumotlarni olamiz. A.V.Sokolov usuli bo„yicha ishlov 
tizimi 23.7.1-jadvalda keltirilgan. Yillarga takrorlanishlar deb qaraladi: 
O„sib turgan g„o„zapoyani haydash pahta hosilning ishonchli pasayishini 
ko„rsatadi, chunki o„rtacha arifmetik ko„rsatkichlar farqi (2,4 s/ga) shu farqning 
uchlangan hatosidan kattadir (0,61∙3=1,83) 
23.7.1-jadval 
G„o„zapoyani haydashning pahta hosiliga ta‟siri 
Bu ma‟lumotlarni N.P.Konstantinov (1952) formulasi bo„yicha ishlaganda 
Bunda: ∑a
2
-og„ishlar kvadratlari yig„indisi; D-o„rtacha ko„rsatkichlar 
kvadrati; 
yillar 
Variantlar bo„yicha pahta hosili, 
s/ga 
Farqi 
O„rtacha 
farqdan 
og„ish V 
Og„ishlar 
kvadratlari 
V
2
g„o„zapoyani 
haydash 
g„o„zapoyani 
daladan olib 
chiqib tashlash 
1958 
32,8 
37,1 
-4,3 
-1,9 
3,61 
1959 
40,4 
44,1 
-3,7 
-1,3 
1,69 
1960 
33,8 
38,8 
-5,0 
-2,6 
6,76 
1961 
36,2 
35,8 
0,4 
2,8 
784 
1962 
31,0 
31,4 
-0,4 
2,0 
4,00 
1963 
33,0 
35,5 
-2,5 
-0,1 
0,01 
1964 
25,2 
26,6 
-1,4 
1,0 
1,00 
1965 
32,7 
36,0 
-3,3 
-0,9 
0,81 
1966 
35,0 
36,6 
-1,6 
0,8 
0,64 
M
1
=33,3 
M
2
=35,7 
M=2,4 
-6,8 
∑v
2
=26,36 
6,6 

---

148 
Demak, A.V.Sokolov bo„yicha natijani oldik. 
Ko„p yillik tajribada variantlar ko„p bo„lganda farqlanuvchi (juftli) usul 
bo„yicha ishlov berish qiyinlashadi, chunki bunda juftli qiyoslashlar soni ortib 
boradi, demak, hisoblash hajmi hami oshadi. 
Bu holda B.A.Dospehov disperiyasi tahlil usulini taklif etadi. Bunday yillar 
eniga, variantlar bo„yicha joylashtiriladi. Hosillar yig„indisi yillar bo„yicha (R), 
variantlar bo„yicha (V) va jamlangan hosil (H) hisoblanadi. Olingan ma‟lumotlar 
kvadraga ko„tariladi. 
Ikki yillik hosil haqidagi ma‟lumotlarga ishlov berishda dastlabki 
ma‟lumotlar takrorlanishlar bo„yicha va shuningdek, yig„indi va o„rtacha sifatida, 
har yil va 2 yil uchun jamlangan holda keltiriladi. Qolgani yuqorida keltirilgan bir 
yillik tajribadagi kabi: to„g„rilovchi omil (S), umumiy variatsilanish (Su), 
takrorlanishlar bo„yicha variatsiyalanish (Sr), variantlar bo„yicha variatsiyalanish 
(Sv), tasodifiy hatolar (Sz) aniqlanadi. Huddi shu tizimda dispersli tahlil natijalari 
keltiriladi va Sh, Sh %, Sd va NSR
05
hisoblanadi (B.A.Dospehov, 1979, 282-285-
b.).