12.4.Iqtisodiyotga chet el investisiyalarini jalb qilishning huquqiy asoslari.
12.5.To’g’ridan-to’g’ri investisiyalar va portfel shaklidagi chet el investisiyalari.
12.6.Tashqi savdo nazariyasida to’g’ridan - to’g’ri chet el investiya-larining gepotizalari va modellari.
Muayyan mamlakatning investision jozibadorligi ko’plab kompleks ko’rsatkichlar yordamida aniqlanadi. Odatda ularni ikki o’lchovli matrisa, ya’ni “xatar (tavakkalchilik) – imkoniyat (daromadlilik)” ko’rinishida tasvirlaydilar va investision iqlim deb ataydilar.Investision iqlim – muayyan mamlakat yoki mintaqaning turli tarmoqlariga uzoq yoki o’rta muddatli kapital qo’yilmalarni joylashtirish uchun shart-sharoitlardir.
Muayyan mamlakatning investision jozibadorligi ko’plab kompleks ko’rsatkichlar yordamida aniqlanadi. Odatda ularni ikki o’lchovli matrisa, ya’ni “xatar (tavakkalchilik) – imkoniyat (daromadlilik)” ko’rinishida tasvirlaydilar va investision iqlim deb ataydilar.Investision iqlim – muayyan mamlakat yoki mintaqaning turli tarmoqlariga uzoq yoki o’rta muddatli kapital qo’yilmalarni joylashtirish uchun shart-sharoitlardir.
Mamlakat investision iqlimi omillarining tasnifi
Investisiya siyosatining asosiy yo’nalishlari
O’zbekistonda investisiya faoliyatini davlat tomonidan tartibga solinishining asosiy yo’nalishlari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:
Investisiya faoliyatining qonunchilik negizini takomillashtirish
Kredit siyosati va narx siyosatini o’tkazishga va boshqa tabiiy resurs-larga egalik qilish, ularni tasarruf etish xamda ulardan foydalanish shart-larini belgilash.
.
Soliq to’lovchilar va soliq solish obektlarini, soliq stavkalari va ularga doir imtiyozlarni tabaqalashtiruvchi soliq tizimini qo’llash.
Normalar, qoidalar, standartlarni belgilash.
Monopoliyaga qarshi choralarni qo’llash.
Investisiya loyihalarini ekspertiza qilish mexanizmlarini va istiqbollarini belgilash
O’zbekiston Respublikasining tuzilmaviy investisiya siyosati
O’zbekistonda amalga oshirilayotgan investisiya siyosatining asosiy yo’nalishlari orasida quyidagilarni alohida ta’kidlab ko’rsatish mumkin:
- investisiya jalb qilish uchun xalqaro me’yor va konvensiyalarga mos, sanoati rivojlangan mamlakatlar investorlari tomonidan tan olinadigan huquqiy shart-sharoitlarni yaratishga intilish;
- respublikaga jahon darajasidagi texnologiyalarni yetkazib beradigan va iqtisodiyotning zamonaviy tuzilishini vujudga keltirishga yordam beradigan investorlar uchun ochiq eshiklar siyosatini izchillikbilan amalga oshirish;
- ishlab chiqarish bilan bog’liq investisiyalarni kiritishga ko’mak-lashish;
- mamlakatning kredit qobiliyatini qo’llab-quvvatlash;
- mamlakatning ayrim mintaqalarida ijtimoiy va ekologiya muammo-larini hal qilishga qaratilgan investisiyalarni kiritishga yordam berish.
O’zbekiston Respublikasining “Investisiya faoliyati to’g’risida”gi qonuniga kiritilgan o’zgarishlar
To’g’ridan-to’g’ri investisiyalar – moddiy ishlab chiqarish tarmoqlariga uzoq muddatli mablag’lar qo’yishdir.
To’g’ridan-to’g’ri investisiyalar – moddiy ishlab chiqarish tarmoqlariga uzoq muddatli mablag’lar qo’yishdir.
To’g’ridan-to’g’ri investisiyalar – u yoki bu mahsulotni ishlab chiqarishga davlat yoki xususiy firmalarning kapital qo’yishi bo’lib, real kapital (bino, inshoot, tovar moddiy zaxiralari va boshqalar) tashkil etilishini ifodalaydi.
Portfel’ investisiyalar – mulkdan daromad olishda huquq beruvchi qimmatli qog’ozlarga kapital qo’yishdir. Moliyaviy aktivlarga investisiya-lar quyidagi shakllardagi qo’yilmalarni o’z ichiga oladi:
- asosiy iqtisodiy agentlar faoliyati jarayonida yaratilgan barcha ko’rinishdagi to’lov va moliyaviy majburiyatlar;
- naqd pullar;
- joriy hisobdagi mablag’lar;
- banklarga qo’yilgan muddatli omonatlar;
- turli xil qisqa muddatli qarz majburiyatlari;
- obligasiya va boshqa qimmatli qog’ozlar.
TTXI uch xil shaklga ega bo’lishi mumkin: grinfild (noldan boshlanuvchi) investisiyalar, transchegaraviy birlashish va yutib yuborishlar (M&As) va qo’shma korxonalar.
TTXI uch xil shaklga ega bo’lishi mumkin: grinfild (noldan boshlanuvchi) investisiyalar, transchegaraviy birlashish va yutib yuborishlar (M&As) va qo’shma korxonalar.
TTXI mamlakatimiz iqtisodiyotini modernizasiyalash va uning barqaror o’sishini ta’minlash omili ekan, ushbu sohada olib borilayotgan tadqiqotlar uchun muhim ahamiyat kasb etadigan unga oid nazariy asoslarning takomillashtirilishi va rivojlantirilishi asosiy vazifalardan biri bo’lib qolaveradi.
TTXI mamlakatimiz iqtisodiyotini modernizasiyalash va uning barqaror o’sishini ta’minlash omili ekan, ushbu sohada olib borilayotgan tadqiqotlar uchun muhim ahamiyat kasb etadigan unga oid nazariy asoslarning takomillashtirilishi va rivojlantirilishi asosiy vazifalardan biri bo’lib qolaveradi.
