|
Chet el fuqarolari va fuqaroligi bo`lmagan shaxslar ishtirokidagi oilaviy munosabatlarni tartibga solish
Reja:
Fuqarolik tushunchasi, chet el fuqarosi
Chet el fuqarolari hamda fuqaroligi bo`lmagan shaxslarning oilaviy munosabatlaridagi huquq va majburiyatlari
Umumiy qoidaga ko`ra, har bir shaxs biron-bir davlatning fuqarosidir. Ma`lum bir davlat fuqarosining huquqiy erkinliklari, burchlari o`sha davlat nomidan bayon etiladi, bu davlatning tegishli qonunlarida mustahkamlanib qo`yiladi va zarur siyosiy, huquqiy, iqtisodiy, tashkiliy, va hatto, harbiy vositalar bilan muhofaza qilinadi.
Fuqarolik – shaxsning huquqiy maqomi sifatida qator belgilarga ega. U, birinchidan, shaxsning ma`lum bir davlatga mansubligini bildiradi. Ikkinchidan, bu mansublik davlat bilan o`sha shaxs, fuqaro o`rtasidagi siyosiy-huquqiy bog`liqlikni, aloqani bildiradi.
O`zbekiston Respublikasining fuqaroligi to`g`risidagi qonun fuqaroviylik munosabatlarini bevosita tartibga solishga qaratilgan maxsus qonun hisoblanadi. Respublikada fuqarolik bilan bog`liq munosabatlarni tartibga soluvchi qonun-hujjatlar mavjud:
A) 1992 yil 20 noyabrda O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni bilan tasdiqlangan “O`zbekiston Respublikasi fuqaroligi bilan bog`liq munosabatlarni ko`rib chiqish tartibi haqidagi Nizom”;
B) O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 1994 yil 23 dekabrdagi Farmoni bilan tasdiqlangan “O`zbekiston Respublikasining pasport tizimi to`g`risidagi Nizom”;
V) O`zbekiston Respublikasining 1994 yil 23 dekabrdagi Farmoni bilan qabul qilingan “Xorijiy shaxslarga, fuqaroligi bo`lmagan shaxslarga O`zbekiston Respublikasida yashash uchun guvohnoma va fuqaroligi bo`lmagan guvohnomasi to`g`risidagi Nizom”;
G) O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Xorijiy fuqarolar va fuqaroligi bo`lmagan shaxslar tomonidan O`zbekiston Respublikasida uy-joy sotib olishni hamda doimiy yashash uchun Toshkent shahriga kelishni tartibga solish to`g`risida” 1999 yil 27 fevralda qabul qilingan Qarori.
Yuqoridagilardan tashqari, O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi, Ichki ishlar vazirligi, Tashqi ishlar vazirliklarining fuqaroviylik munosabatlardagi ayrim juz`iy masalalar bo`yicha tushuntirishlari, qo`llanmalari ham mavjud.
Chet el fuqarosi deyilganda, O`zbekiston fuqarosi bo`lmagan, lekin O`zbekistonda yashab turuvchi va boshqa davlat fuqarosi ekanligini isbotlovchi dalillari bor shaxsga aytiladi. Bunday dalillar milliy pasport va uning o`rnini bosuvchi hujjatlar bo`lib hisoblanadi.
Fuqaroligi bo`lmagan shaxslar deganda, O`zbekistonda yashovchi O`zbekiston fuqaroligiga ega bo`lmagan va o`zining qaysi davlat fuqaroligiga mansub ekanligini isbotlovchi dalillari bo`lmagan shaxslar aytiladi.
O`zbekistonda yashab turuvchi chet el fuqarolari va fuqaroligi bo`lmagan shaxslar O`zbekiston qonunlari va Xalqaro shartnomalarda nazarda tutilgan hollardan tashqari teng huquq va majburiyatdan foydalanadilar.
O`zbekiston Respublikasida doimiy yashab turgan chet el fuqarolari va fuqaroligi bo`lmagan shaxslar uning hududida oilaviy munosabatlarda O`zbekiston Respublikasi fuqaroligi bilan teng huquqlardan foydalanadilar va teng majburiyatlarga ega bo`ladilar.
O`zbekistonda chet el fuqarolari o`rtasidagi o`zaro nikoh xuddi O`zbekiston fuqarolari o`rtasidagi nikoh singari tuziladi. Chet el fuqarolarining o`zaro nikoh tuzish shartlari nikoh tuzuvchilar davlatining qonunlari bilan belgilanadi.
O`zbekistonda tuzilgan nikohning shakli, bo`lajak er-xotin qaysi davlat fuqaroligiga mansub bo`lishidan qat`iy nazar, O`zbekiston qonunlari bilan belgilanadi.
Ayrim hollarda O`zbekistondagi chet el elchixona va konsulxonalarida chet el fuqarolari o`rtasida tuzilgan nikoh qanday shartlar asosida tuzilganligidan qat`iy nazar, o`zaro kelishuv asosida haqiqiy deb tan olinishi mumkin.
Fuqaroligi bo`lmagan shaxslar, asosan, o`zlari doimo yashab turgan davlat bilan bog`liqdirlar. Ularga nisbatan shunday xulosaga kelish xalqaro huquq qoidalariga ham to`g`ri keladi.
O`zbekiston Respublikasi fuqarolari o`rtasida, shuningdek, O`zbekiston Respublikasi fuqarolari bilan chet el fuqarolari va fuqaroligi bo`lmagan shaxslar o`rtasida chet davlatning vakolatli organida nikoh tuzishga yo`l qo`yiladi.
O`zbekiston Respublikasi hududida O`zbekiston Respublikasi fuqarolari bilan chet el fuqarolari yoki fuqaroligi bo`lmagan shaxslar o`rtasidagi, shuningdek, chet el fuqarolari o`rtasidagi nikohdan ajratish O`zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
O`zbekiston Respublikasi hududidan tashqarida yashab turgan O`zbekiston Respublikasining fuqarosi O`zbekiston Respublikasi hududidan tashqarida yashab turgan eri (xotini) bilan tuzilgan nikohdan, mazkur shaxs qaysi davlat fuqarosi ekanligidan qat`iy nazar, O`zbekiston Respublikasi sudida ajralishga haqlidir.
FOYDALANILADIGAN ADABIYOTLAR:
O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. T., “ O`zbekiston”, 2002.
Karimov I.A. –O`zbekiston buyuk kelajag sari. T., “O`zbekiston”, 1998.
Xotin-qizlar huquqlari kamsitilishining barcha shakllariga barham berish to`g`risida Konvensiya, Toshkent-1998.
Bag`rikenglik tamoyillari Deklaratsiyasi. YUNESKO 1995 yil 16 noyabr, Parij.
I.Ovchinnikov. Roditelskoye schastye. M., Iz-vo politicheskoy lit., 1997.
Qadriyatlar va ijtimoiy taraqqiyot. T., “O`zbekiston”, 1997.
P.Azarov. Semeynaya pedagogika. M., Izd-vo politicheskoy lit.,1995.
Gender i razvitiye v Uzbekistane. T., 1998.
Polojeniye detey v mire. YUNISEF, 2000.
www.ziyonet.uz
Do'stlaringiz bilan baham: |
