Chemok: tongmul

Hamnafas shoirlar

Lyu Rin Sok
Cho‘lpon

Yapon anneksiyasi davrida bir qo‘lda qurol, bir qo‘lda qalam bilan kurashga kirishgan ziyolilar qatorida mustaqillik harakati namoyondasi Lyu Rin Sok ham bor edi. Uning koreys xalqiga qarata baralla aytgan va ularni ozodlik uchun harakat qilishga ruhlantirgan otashin xitobi butun Koreyani larzaga keltirdi:

“진실로 위급존망의 때입니다. 각자 거적자리를 깔고 방패를 베개 삼아 물불을 가리지 말아야 합니다. 아무리 어렵고 위태한 곳이라도 뛰어들어 기어코 망해가는 나라와 천하의 도의(道義)를 다시 일으켜 하늘의 태양이 다시 밝도록 하여야 합니다”. “Haqiqatda hozir hayot va oʻlim bir biriga yuzlashayotgan keskin davrdir. Bunday paytda har bir inson poxolli gilamini yozib, qalqonini yostiq deb hisoblab, har qanday tavakkal ishdan qaytmasligi kerak. Qanchalik qiyin va xavfli boʻlmasin, biz dunyo axloqi va vayron boʻlgan mamlakatni qayta oyoqqa turg‘izishimiz kerak, shunda osmondagi quyosh yana porlaydi”

Qo‘zg‘olonlarning avj olishiga “Kabo yili” islohotida doirasida qabul qilingan bir qator qonunlar sabab bo‘ldi. Qonun doirasida aslida yapon madaniyatini singdirish boshlangan edi. Jumladan, an’anaviy liboslar G‘arb urf-odatlariga moslashtirildi, katta yoshlilar ust kiyimini kalta holatga keltirildi (g‘arbcha kostyum-shim ko‘rinishida) hamda asrlar davomida amal qilib kelingan oy taqvimi quyosh taqvimiga o‘zgartirildi.Maktablarda yapon tili o‘qitila boshlandi. Xalq madaniyatini o‘zgartirishga qaratilgan islohotlarga bardosh bera olmagan adib 1895-yilning may oyidan boshlab yangi qonunlarni muhokama qilish bo‘yicha ma’ruzalar o‘tkazdi. O‘n kun davom etgan bu tadbirlar qo‘zg‘olonga tayyorgarlikning ilk bosqichi edi.

Lyu Rin Sok ozodlik harakatchilariga shunday xitob qildi: “Vatan ona demakdir, onani dushmanlardan asrang va unga sadoqat saqlang”. Mazkur xitob qo‘zg‘olonchilar bayrog‘iga naqshlandi va har bir koreys xalqini ona vatanni asrashga undadi. Lyu Rin Sok 1895-yil 24-dekabrda “Adolat otryadi”ga bosh boʻlib, qasos bayrog‘ini ushlab, asl sodiqlikni saqlagan holda milliy harbiy harakatlarni kuchaytirdi. Cho‘lpon go‘zal Turkistonni mustaqil, erkin holda ko‘rishni shu qadar orzu qildiki, tuzum mafkurachilari uning og‘zini berkitib, nafaqasini chiqarmay turganida ham o‘zining o‘lmas satrli ozodlik ruhi bilan sug‘orilgan “Kishan kiyma, bo‘yin egma, ki sen ham hur tug‘ulgansen”, – deb hayqirdi.