Часть VIII

Қорытынды
Зерттеу тәжірибесі барысында дайындалған материал-
дарды жинақтай келе қорытындылайтын болсақ:
1. Әдебиеттер тізімі толықтырылды, қажетті мақалалар 
мен статистикалар талданды;
2. АЛИ көрсеткішінің кейбір жылдары толықтырылды.
3. ШМК көрсеткіші бойынша есептеулер толықтырылды.
Республика көлемінде жүргізілетін іс-шаралар нәти-
десінде қазіргі нарық заманына сай біз автокөліктердің, 
оның ішінде қалалық автобус, троллейбус және де жүк 
көліктерінің қажеттілігн сезіне отырып, олардың санын 
азайта алмаймыз.
Олардан шығатын өте улы газдар атмосферада қалқып 
тұратыны барлығымызға белгілі. Олардан арылуға метео-
жағдайлар көмекші рөл атқарып жатса да, ол мөлшерінің 
азаюйына көмек бермейді. Мәселен, Алматы қаласында 
жыл шінде орта есеппен 550–600 мм жауын-шашын 
жауады, оның қатты байқалатын уақыты көктемгі айларға 
түседі. Аймақта ең аз жауын-шашынның түсу периоды 
жазғы айларға түседі. Шамамен, 30–35 мм. Бұл метео-
жағдаймен қоса, жел де көмекші рөл атқарады.
Алматы қаласының ластануын бағалау үшін атмо-
сфераның астану индексі негізге алынады. Алматы қала-
сында жүргізіліп жатқан жұмыстар нәтижесінде өте жоғары 
деңгейде болған АЛИ көрсеткішін 2018 жылы 7-ге дейін 
төмендетуге мүмкін болды. Оның басты шешімі ретінде- 
қалаларда жасылдандыру, өнеркәсіп орындарының шығара-
тын тасталымдарын қадағалау және автокөліктердің шығара-
тын зиянды газ мөлшеріне айыппұл салу болып табылады.
Автокөліктерден шығатын азот оксиді, азот диоксиді, 
өлшенген заттар, күкірт дтиоксиді секілді зиянды заттар 
атмосфераға таралып, оны ластайды. Алматы қаласының 
құтқару қызметі химия-радиациялық қозғалмалы зерт-
хана арқылы ТЭЦ-1 ауданында ауаның құрамын зерттеу 
жүргізілді. Анализ қорытындысы бойынша шекті мүмкіндік 
тасталым концентрациясынан өлшенген бөлшектер 1,5 есе, 
күкірт диоксиді 2 есе нормадан асқандығы байқалған.
Одан бөлек, 12 қаңтар мен 12 ақпан арасында гидроме-
теорологиялық мониторинг орталығымен жүргізілген қор-
шаған ортаның мониторингісі бойынша өлшенген заттар 
(шаң) ШМК 1,1–1,3, көміртек оксиді 1,1–3,7, азот ди-
оксиді 1,1–2,7 арасында болған. Күкірт диоксиді, фенол, 
формальдегид құрамы мүмкін болатын нормаға сай болып 
келетіні көрсетті.
Әдебиет:
1. Петренчук О. П. Изменение состава осадков в районе Свердловска в зависимости от метеорологических 
условий. // Труды ГГО. — 1963. — Вып.141. — 7–15 б.

---