Chapter · March 019 citations reads 7,481 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

 
Тошкент фармацевтика институти 
Фармация ва Саноат фармация факультети талабалари учун
амалиѐтни ўташда техника ҳавфсизлиги бўйича 
Й Ў Р И Қ Н О М А 
Юқори малакали мутахассислар тайѐрлаш ва саноат корхоналарида касб 
касалликлари ва жароҳатланишга олиб келадиган омилларни бутунлай йўқотиш 
шу куннинг асосий вазифа ҳисобланади. 
Ҳозирги замон фан ва техникасининг ўсиши, янгидан-янги технология ва 
машина-механизмларнинг жорий этилиши, ишлаб чиқаришда ишлаѐтган ҳар бир 
ходимнинг юқори малакали, техника қонунларини тушунадиган ва унга амал 
қиладиган бўлишларини тақозо қилади. Ҳозирги вақтда ишчилар хавфсизлигини 
таъминлаш борасида қанчадан-қанча тавсияномалар, қоида ва меъѐрлар ишлаб 
чиқилган бўлишига қарамасдан, саноат корхоналарида бахтсиз ҳодисаларнинг 
бутунлай йўқолиб кетишини таъминловчи шароит мавжуд эмас. 
Бундан ташқари саноат корхоналарининг хилма-хиллиги, ҳаттоки маълум 
бир корхонада иш шароити бир-бирига ўхшаш иккита цехни топиш амри маҳол 
эканлиги, умумий саноат корхоналари хавфсизлигини таъминловчи, тартибга 
солинган қоида ишлаб чиқариш мумкин эмас. Шунинг учун ҳам ҳар бир саноат 
корхонаси ўзи учун меҳнатни муҳофаза қилиш ва меҳнат хавфсизлигини 
таъминлашга қаратилган йўриқномалар тизимини ташкил қилинган ва бу 
тизимлар ишчиларнинг хавфсизлигини таъминловчи иш усулларини ўргатиш 
билан ишчининг меҳнат хавфсизлигини сақлаш чора-тадбирларини ҳам ўз ичига 
олади. 
Ишга янги кирган, бир ишдан иккинчи ишга ўтказилган, бир машинадан 

---

40 
иккинчи машинага, бир участкадан иккинчи участкага ўтказилган, гарчи вақтинча 
бўлса-да, иш жойидаги йўриқномадан ўтказилиши шарт. 
Иш жойидаги йўриқномада қуйидагилар тушунтирилиши керак: ишчининг 
доимий ишлаш жойи, цехдаги технологик жараѐн ва хавфли участкалар, 
ишчининг доимий ишлаши зарур бўлган машинанинг ѐки станокнинг тузилиши, 
машинанинг хавфли жойлари, муҳофаза қурилмалари ва бошқа сақловчи 
воситалар, уларнинг вазифаси ҳамда улардан фойдаланиш қоидалари. Ишга 
тайѐрланиш қоидалари, станокнинг созланганлигини текшириш, юргизиш-
ўчириш асбобларининг ишлаши, станокнинг ерга уланганлиги, ѐрдамчи ва асосий 
қуролларнинг мавжудлиги. Шахсий муҳофаза аслаҳаларининг вазифалари ва 
улардан фойдаланиш қоидалари, иш кийимлари, махсус кийимлар, оѐқ кийимлари 
ва бош кийимларга қўйиладиган талаблар. 
Иш жойини ташкил қилиш, бунда материал ва тайѐр маҳсулотларни 
жойлаштириш, иш жойларининг ифлос ва кераксиз нарсалар билан тўлиб 
кетишига йўл қўймаслик, йўллар, ўтиш жойлари ва иш жойларини тўсиб 
қўймаслик. 
Меҳнатни муҳофаза қилиш кабинетдаги кўргазмали қуроллар саноат 
корхонасининг ишлаб чиқариш хусусияти ва унда меҳнат қилаѐтган ишчилар 
сонига, шунингдек, келажакда ривожланиш режасига боғлиқ. Ҳар қандай ҳолда 
ҳам меҳнатни муҳофаза қилиш кабинетида шамоллатиш, саноат корхоналарини 
ѐритиш масалалари, шовқин ва титрашдан сақланиш, шахсий муҳофаза 
воситалари, техника хавфсизлигини асосий воситалари, электр хавфсизлиги, 
ѐнғин хавфсизлиги; 
махсус бўлим, бунда хавфсизлик техникаси ва иш шароитини 
соғломлаштиришнинг асосий ишлаб чиқариш жараѐнлари бўйича акс 
эттирилиши, масалан, металларга қирқиб ишлов бериш, металларга босим билан 
ишлов бериш, электр ва газ билан пайвандлаш, саноатда хавфсиз иш олиб бориш 
назорати обектларини ишлатиш ва бошқалар. 
Талабаларнинг меҳнат муҳофазаси, техника хавфсизлиги ва ишлаб чиқариш
санитарияси қоидаларига қатъий риоя қилиш. Талабаларнинг амалиѐт 
объектининг ички меҳнат тартиб қоидаларига буйсунишлари шарт. Дастур 
асосида амалиѐт олиб бориш ва олинган натижаларни иш баѐни сифатида 
расмийлаштириш. Талабаларнинг амалиѐтга қатнашишлари шарт. Талаба маълум 
бир сабабларга кўра амалиѐтга бора олмаган бўлса, маълум ишларнинг 
бажарилиш вақти янги муддатга ўтказилиши мумкин. Талабалар корхонага режа 
бўйича кўрсатилган муддатда амалиѐт ўтиш зарур. Корхонада меҳнат интизомига 
риоя қилмаган, тартиб бузган талабаларга нисбатан қатъий, яъни корхона 
раҳбарияти амалиѐтдан четлатган ҳолда, ўқишдан четлатиш даражасигача чора 
кўриш.

---

41