Chag'oniyon

Chag`oniyon tarkibidagi hududlar va ularga sharh:

Chag'oniyon amirligi sarhadlari keng bo'lib, uning hududlariga Boysunu Darband, shimoldan Hisoru Dushanbe, janubdan Jarqo'rg'ondan yuqori tumanlar, sharqdan Bobotog' etaklarigacha cho'zilgan zaminlar kirgan. Umumvoha Chag'oniyon nomi bilan yuritilgan, qadimda Surxon daryosi esa Chag'onrud deyilgan, Chag'oniyon va Chag'onrud ko'hna Sak elati nomi ila hamohangliklar kasb etadi, ya'ni daryo atamasi Sakonrud-Shakonrudning talaffuzdagi o'zgarishlari natijasidir. Bu esa Chag'oniyon (Sakoniyon-Shakoniyon yoxud Chag'on-Sakon-Shakon-Chakon)ga ham to'kis taalluqlidir. Zero, bu nom ayrimlar aytganidek Chag'ona so'zi (qizil yoki musiqa asbobi)ga mutlaqo aloqador emas. Saklarning Baqtriya bilan aloqasi qadimdan mavjud ekanligi ma'lum, chunonchi Ahamoniylar davridayoq, balkim undan ham ilgari Sak va Boxtarlarning qo'shinlari yagona lashkarga biriktirilib Eron-Yunon urushlarida qatnashganini yaxshi bilamiz. Chag'oniyonning qadimgi markazi hozirgi Qizilsuv (Sangardak)ning Surxonga quyiladigan chap sohilida xarobaga aylangan Budrachtepa o'rnida bo'lgan, keyinroq bu markaz hozirgi Denovga ko'chgan. Voha ham va uning markazi ham Chag'oniyon deyilgan, arab manbalarida Chag'oniyon Sag'oniyon tarzida bitilgan. Bu esa arab tilida «ch» tovushning yo'qligi tufayli ro'y bergan hodisadir.