|
216
«Молодой учёный» . № 28 (370) . Июль 2021 г.
Молодой ученый O'zbekiston
Xususan, madaniyat, urf-odatlari va boshqa etnik guruhlar
odatlariga tolerant munosabatni ta'minlash, bu munosabat,
xalqaro hamkorlikni zamonaviy yoshlar madaniyati shakllanishi
muammosini va shu asosda turli millat va etnik jamoalar,
hatto xalqlarning individual vakillari optimal munosabatlarini
rivojlantiradi. Shu bilan birga, turmush va kundalik hayotda
millatlararo munosabatlarga qarshi talabalar ongida ko'proq
namoyon bo'ladi.
Oliy ta'lim, zamonaviy ta'lim muassasalari o'quv jarayonida
sezilarli darajada bu hodisani rivojlanishini ta'minlaydi. Oliy
ta'lim muassasalarida talabalarning o'quv, ilmiy faoliyatiga
e'tiborni kuchaytirish ularning munosabatlarni yaxshilash
va talabalar hayotini demokratlashtirish xalqaro hamkorlik,
madaniyatni shakllanishiga zamonaviy yondashuv asosini,
ta'lim tizimini yangilash asosiy qoidalariga asoslangan
bo'lishi kerak. Bundan tashqari millatlararo, madaniyatlararo
munosabatlarni o'quv yurtlarida chuqur takomillashtirish
maqsadga muvofiq. Tabiatan xalqaro hamkorlikni madaniyat
xalqaro munosabatlarning ijtimoiysiyosiy, ma'naviy-axloqiy
mohiyatini aks ettiruvchi o'ziga xos shaklda ma'naviy hayot
hodisasi hisoblanadi. Hodisa xalqlarning alohida belgilangan
ijtimoiy-iqtisodiy, ma'naviy va siyosiy shakllarini bir biri bilan
bog'liqdir. Bu umuminsoniy qadriyatlar ustuvorligi milliy
psixologiya, insonparvarlik boshlang'ich an'analariga rioya
qilib, millatidan qat'i nazar, dini, irqi shaxsi, ularning tarixi,
madaniyati, tili, urf-odatlari va an'analaridan qatiy nazar hurmat
uchun bag'rikenglik hodisasi hisoblanadi. So'nggi yillarda
millatlararo munosabatlarni amalga oshirishda sezilarli eng
muhim yozuvlar, umumiy yo'nalishini inson omillar ma'naviy
ehtiyojini qondirish muhim omil odamlar harakatlar sifatida
insoniy va axloqiy qadriyatlarning o'rni ko'paydi. Bu, birinchi
navbatda, shaxsning turlituman rivojlanishi uchun shaxslararo
muloqotning o'ziga xos ahamiyatiga, uning shaxsiyat tarkibida
axloqiy tamoyillarning o'sishi bilan bog'liq. Xalqaro hamkorlik,
millatlararo totuvlik inson munosabatlarini ma'naviy-axloqiy
mexanizmini rivojlantirish va mustahkamlash uchun bir
asos bo'lib xizmat qiladi. O'zbek madaniyatining tajribasi
turli etnik guruhlar va ularning shaxsiy vakillari o'rtasidagi
munosabatlarning tarixiy jihatdan belgilanadigan qimmatli va
foydali an'analari bilan boy.
Shu munosabat bilan, u vatanparvarlik va enternasyonalizm
tushunchalar xalqaro hamkorlik bugungi yoshlar madaniyati,
xususan shakllantirishda birinchilardan ekanligini ta'kidlash
lozim. Chunki Oliy maktab, xalqaro munosabatlar muammolarni
hal qilish uchun haqiqiy ishga tushiriladi. Shuning uchun, ko'p
millatli muassasada bo'lajak mutaxassislar tayyorlash o'ziga
xosligi hisobga olib, ish va hayotning turli jihatlarini ma'lum
xususiyatlari bilan harakterlanadi. Uning ijtimoiy va milliy
tarkibi, milliy xususiyatlarini hisobga olgan holda, kadrlar
tayyorlash va ta'lim holda shakllantirish uchun kompleks
yondashuvni o'z ichiga oladi. Oliy ta'limda, jumladan, ta'lim
mazmunan yangilash barcha bosqichlarida maktab islohoti
davrida talabalarning millatlararo o'zaro madaniyatini
tarbiyalash, tarixiy ildizlariga, ilg'or an'analar, xalqning ma'naviy
va axloqiy qadriyatlarni tiklash tamoyili amalga oshirish,
talabaning shaxsiyat tuzilmasida ushbu hodisani shakllantirish
Vatan tarixi haqida bilmasdan o'ylab topilmaydi. Bizning
bilimlarimizni kengaytirish va chuqurlashtirish istagi nafaqat har
bir ravshan shaxsga xos bo'lgan ta'lim sohasidagi bo'shliqlarni
to'ldirish, balki uning ma'naviy madaniyatining o'sishi haqida
ham dalolat beradi. Shu bilan birga, bu jarayon ta'lim intizomlari
mazmunini atrofdagi hayotga, bugungi kunning haqiqatiga
va ehtiyojlariga maksimal yaqinlashishini nazarda tutadi.
Bu oliy maktabda ma'rifiy ishlar sifati ongli va ongsiz ruhiy
jarayonlarning butun kompleksi, ichki muhiti orqali ta'sir barcha
tabiiy va ijtimoiy hodisalar uchun, asosan odamlar, iqtisodiy-
ijtimoiy, siyosiy va madaniy rivojlanish albatta bog'liq ekanligi
ma'lum. Kelajak mutaxassisning shaxsini shakllantirish bilan
bir qatorda uning madaniy madaniyatini rivojlantirish orqali
millatlararo munosabatlar, oliy o'quv yurtida keyingi avlod
hayoti muayyan darajada aniqlanadi. Shuning uchun, oliy ta'lim
muassasalarida talabalar tayyorlash bugungi kun darajasiga
xalqaro hamkorlik madaniyatini o'zlashtirish, barkamollik,
yangilash va jamiyatni demokratlashtirish masalalarini hal
qilish, kelajak avlodlar qobiliyatini rivojlantirish bilan bog'liq.
Hozirgi kunda globallashuv jarayoni aynan madaniyatlararo
kommunikatsiyaga ham o'z ta'sirini o'tkazmoqda. Natijada
davlat va xalqlar o'rtasidagi integratsiya va hamkorlik
aloqalari kuchaymoqda; xorijiy investitsiya, kapital va
tovaralar, ishchi kuchining erkin harakati uchun qulayliklar
vujudga keltirmoqda; ko'plab yangi ish o'rinlari yaratilmoqda.
Zamonaviy kommunikatsiya va axborot texnologiyalarining
ilm-fan yutuqlarining tezlik bilan tarqalishi kuzatilmoqda;
turli qadriyatlarning umuminsoniy negizida uyg'unlashuvi
kuchaymoqda; sivilizatsiyalararo muloqotning yangicha sifat
kasb etishi ekologik ofatlar paytida o'zaro yordam ko'rsatish
imkoniyatlari ortib bormoqda. Xulosa o'rnida aytish mumkinki,
mustaqillik, erkinlik shu bilan bir qatorda bag'rikenglik
tuyg'isini ham berdi. Ushbu tuyg'u chet davlatlar bilan halqaro
aloqalarni kuchaytirish hamda do'stlik, birodarlik kabi faxrli
so'zni muhrlashga ham zamin yaratdi. O'zbekiston chet
davlatlar bilan qat'iy ravishda yaqin munosabatlarni rivojlantirib
kelmoqda. Bu esa diniy va etnik ziddiyatlar o'ta murakkab
xalqaro muammolarga aylanib borayotgan hozirgi davrda
muhim ahamiyatga ega. Zero, madaniyatlararo, konfessiyalararo
va millatlararo hamkorlik, muloqot turli negativ stereotiplarga
qarshi ziddiyatlarni bartaraf etishda turli madaniy va diniy
birliklar va uyushmalar o'rtasidagi hamkorlikni shakllantirishda
muhim vosita hisoblanadi. Shunday ekan, bugungi kun
intelektual salohiyatli yoshlarni tarbiyalashda madaniyatlararo,
millatlararo kommunikatsiyani bag'rikenglik tamoyillarini
ularning ongiga singdirishda kuyidagilarga e'tibor berish
muhimdir.
Xulosa
O'zbekiston turli millat va elat vakillarining umumiy uyidir.
Bu, bizningcha, boylik va taraqqiyotning muhim manbaidir.
Zero, polietnik salohiyat va xilma-xillikni o'zida mujassam eta
olish imkoniyatiga ega bo'lgan mamlakat taraqqiyot kalitini
o'z qo'lida tutib turadi, o'z madaniyatini sevmagan inson, oxir-
oqibatda o'zgalar madaniyatini ham sevmay qo'yadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
