Case study korxonalarda iqtisodiy samaradorlik va moliyaviy sog’lomlashtirish ko’rsatkichlari tahlili keysni bajarish bo’yicha topshiriqlar

CASE STUDY
KORXONALARDA IQTISODIY SAMARADORLIK VA MOLIYAVIY SOG’LOMLASHTIRISH KO’RSATKICHLARI TAHLILI


Keysni bajarish bo’yicha topshiriqlar


1-топшириқ. Хўжалик субъектининг мулкий ҳолати кўрсаткичларини таҳлил этинг. Баланс таркибининг активи, динамикасива тузилишини аниқланг. Корхона мулкини йил бошига нисбатан таркибидаги ўзгариш сабабаларини аниқланг. Корхона мулки таркибида узоқ муддатли активлар ва жорий активлар улушини аниқланг. Жорий активлар таркибида товар-млддий заҳиралар, дебиторлик қарзлари, пул маблағлари, қисқа муддатли инвестициялар ва бошқа активлар улушини аниқланг. Корхонанинг ишлаб чиқариш салоҳиятини ўзгариш сабабларини таҳлил этинг. Ҳисоб-китобларни 1-жадвалда акс эттиринг. Жадвалган тегишли хулоса ва таклифлар ёзинг.
1-жадвал
Мулкнинг таркиби ва уни ўзгаришини таҳлили

Баланс активи	Йил бошига		Йил охирига		Мутлақ фарқ минг сўм	Ўсиш суръ-ати, %
	Минг сўм	Жаъми-га нисба-тан, %	Минг сўм	Жаъми-га нисба-тан, %
Жами мулк 1-ш 400
Жумладан: 1.Узоқ муддатли активлар 1-ш 130
2.Ундан: А)асосий воситалар (қолдиқ қиймати) 1-ш 012
Б)номоддий активлар (қолдиқ қиймати) 1-ш 022
В)узоқ муддатли инвестициялар 1-ш 030
Г)капитал қўйилмалар
Д)
2.Жорий активлар- жами 1-ш 390
Ундан: А)товар-моддий заҳиралар
Б)дебиторлар
В)пул маблағлари
Г)қисқа муддатли инвестициялар
Д)

2-топшириқ. Баланс пассивини таҳлил қилинг. Жорий активларнинг ташкил топиш манбаларини аниқланг. Ўз мабалағлари ва қарзга олинган маблағларниниг нисбати коэффициентини аниқланг. Ҳисоб-китобларни 2-жадвалда беринг.


2-жадвал
Мулкни ташкил топиш манбалари ва уларни таҳлили

Баланс пассиви	Йил бошига		Йил охирига		Фарқи (+,-)		Ўсиш суръати, %
	Минг сўм	Жамига нисба-тан, %	Минг сўм	Жамига нисба-тан, %
1	2	3	4	5	6	7	8
Жами мулк манбалари 1-ш 780-сатр
1.Ўз капитали 1-ш 480-сатр
Жумладан: А)устав капитали
Б)қўшилган капитал
В)резерв капитали
Г)сотиб олинган хусусий акциялар
Д)тақсимланмаган фойда
Е)бошқа ўз манбалари
2.Қарзга олинган капитал 1-ш 770-сатр
Жумладан: А)узоқ муддатли мажбуриятлар 1-ш 490
Б)жорий мажбуриятлар 1-ш 600-сатр
Жумладан: Жорий кредитор қарзлари 1-ш 601-сатр

3-топшириқ. Xo’jalik yurituvchi subyektlar ishlab chiqarish faoliyatlarini amalga oshirish uchun ma’lum miqdorda tovar-moddiy zahiralarga ega bo’lishlari kerak. Shu boisdan ham tovar-moddiy zahiralarni tahlil qilish eng muhim obyektlardan biri hisoblanadi. Korxonalarning tovar-moddiy zahiralar bilan o’z vaqtida, zaruriy miqdorda belgilangan sifatda hamda bir maromda ta’minlanganligi, ulardan ratsional foydalanish pirovardida uning iqtisodiy rivojlanishiga va taraqqiy etishi uchun har tomonlama ta’sir etadi.
Tovar-moddiy zahiralar summasi asosida ular miqdori va muayyan turlarining o’sishi ishlab chiqarish va sotish hajmlari o’zgarishiga taqqoslanadi. Tovar-moddiy zahiralar tuzilishi har bir turining ular umumiy summasidagi ulushini hisob-kitob qilish yo’li bilan aniqlanadi va ularni pul mablag’lariga aylantirish yo’llari topiladi. Mablag’larning katta ulushi ishlab chiqarish zahiralari yoki tugallanmagan mahsulotda bo’lsa, korxona mablag’lari faqat mahsulot ishlab chiqarish va sotish tugagunidan keyingina qaytariladi.
Tovar-moddiy zahiralar tuzilishini aniqlash uchun quyidagi 3-jadvalda ko’rib chiqamiz .
3-jadval
“KORXONA NOMI” tovar-moddiy zahiralari tarkibi

Ko’rsatkichlar__yil_boshi__yil_oxiri'>Ko’rsatkichlar	yil boshi		yil oxiri		Farqi
	Summa (m.s.)	Salmo-g’i, %	Summa (m.s.)	Salmo-g’i, %	Summa (m.s.)	Salmo g’i, %
Tovar-moddiy zahiralar. Undan: (1-shakl-140)
Ishlab chiqarish zahiralari (1-shakl-150)
Tayyor mahsulot (1-shakl-170)
Tovar mahsuloti (1-shakl-180)
Tugallanmagan ishlab chiqarish (1-shakl-160)

1.Jadvalni tahlil ob’ekti moliyaviy hisoboti ma’lumotlari asosida to’ldiring. Jadvalga xulosa yozing.

4. Tovar-moddiy zahiralardagi mablag’lar rentabelligi darajasi korxonalarning tovar-moddiy zahiralardan foydalanish (samarodorlik) darajasini ko’rsatadi. Tovar-moddiy zahiralarning rentabelligi darajasi korxonaning bir so’mlik tovar-moddiy zahiralaridan qancha foyda olganligini ko’rsatadi.
Endi 4-jadvalda tovar-moddiy zahiralari rentabellik darajasini tahlilini ko’rib chiqamiz.


4-jadval
“KORXONA NOMI” korxonasi tovar-moddiy zahiralari rentabellik darajasini tahlili

№	Ko’rsatkichlar	yil boshi	yil oxiri	O’zgarishi (+,-)
1.	Sof foyda (m .s) (2-shakl -270)
2.	Tovar-moddiy zahiralari (1-shakl-140)
3.	Tovar-moddiy zahiralarining rentabellik darajasi, % (1х 100/2)

1.Jadvalni tahlil ob’ekti moliyaviy hisoboti ma’lumotlari asosida to’ldiring. Jadvalga xulosa yozing.

2. Ta’sir qiluvchi omillarni metodik usullar orqali hisob-kitob qiling (zanjirli almashtirish, foizli).