Byudjet tashkilotlarida byudjetdan tashqari

Ключевые слова: 
бюджетная организация, внебюджетные фонды, 
доходы, расходы, арендные платежи, спонсорство, производство бизнес-типа, 
сбережения, другие внебюджетные фонды. 
 
Kirish 
Mamlakatimizda olib borilayotgan iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish 
sharoitida byudjet mablag’lari bilan bir qatorda byudjet tashkilotlarining byudjetdan 
tashqari mablag’lari hisobi va nazoratiga ham alohida e’tibor qaratilmoqda. Byudjet 
ijrosi jarayonida Davlat byudjeti mablag’lari va byudjet tashkilotlarining byudjetdan 
tashqari mablag’lari shakillanishi hamda sarflanishini uzluksiz hisobga olish, ularni 
hujjatlashtirish va axborotlarni tizimli shakllantirish uchun byudjet tashkilotlarida 
buxgalteriya hisobi tashkil etilmoqda. 
Byudjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi va nazoratini takomillashtirish 
uning aniqligi va ishonchliligini oshirish yo’lida islohotlar olib boorish o’zining 
ijobiy natijasini berishi aniq. Bunday islohotlar natijasida byudjet mablag’lari, 
byudjetdan tashqari jamg’armalar mablag’lari, byudjet tashkilotlarining byudjetdan 

---

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий электрон журнали. № 4-5, август-октябрь, 2018 йил 
2
tashqari mablag’lari kelib tushishi ularning maqsadli va imtiyozli ravishda 
sarflanishi, byudjet tizimidagi mablag’lar bilan bog’liq o’g’irliklar, kamomadlar va 
zararlarning oldini olish imkonini yaratadi. Nazorat sohasining takomillashtirilishida 
mablag’larning maqsadli sarflanishi yuzasidan tizimli asos yaratilishi nazoratning 
aniq va kamchiliklardan holi bo’lishiga yordam beradi. 
Byudjet mablag’larini tejash va samarali foydalanish borasida prezidentimiz 
Sh.Mirziyoyev nutqlarida quyidagilar ta’kidlab o’tilgan, “Byudjet tizimini isloh qilish 
sohasida mahalliy hokimiyat organlari vakolatlari yanada kengaytirildi. Endi har bir 
hudud rahbari berilgan imkoniyatlardan foydalanib, mas’uliyatni to’la o’z zimmasiga 
olishi, o’z aravasini o’zi tortishi kerak.Yaqin kelajakda barcha davlat xaridlarini 
amalga oshirish va davlat mulkini sotish uchun Internet tarmog’ida yagona maydon 
tashkil etish lozim. Bu byudjet xarajatlarini qisqartirish, davlat mulkini samarali 
boshqarish va katta moliyaviy mablag’larni iqtisod qilish imkonini beradi. 2018 yilda 
soliq siyosatini amalga oshirishda keskin chora-tadbirlardan voz kechamiz. Chunki 
islohotlar davrida davlat tizimining uzluksiz faoliyat ko’rsatishi uchun byudjet 
barqarorligi suv bilan havodek zarur”
1
. 
Byudjet tashkilotlarini hususan, oliy ta’lim muassasalarini davlat byudjetidan 
moliyalashtirish hozirgi kungacha yuqori ko’rsatkichlarda ekani ijobiy holat emas. 
Byudjet tashkilotlarida byudjetdan tashqari mablag’larni faoliyat turiga hos va mos 
holda shakllantirishga keng yo’l ochib berish, byudjet tashkilotlarini o’zini o’zi 
moliyalashtirish imkoniyatini yaratib, byudjet mablag’lari tejalishiga olib keladi.