Byudjet tashkilotlarida byudjet hisobi

Buxgalteriya hisobi
- 
xo`jalik hisobining hisob turlaridan biridir. Buxgalteriya korxona, 
tashkilot, muassasa va birlashmalar xo`jalik faoliyatini tulik, xamma jarayonlarini uzluksiz 
xujjatlashtirish va nazorat kilishdir. Buxgalteriya hisobi korxona, tashkilot, muassasa, vazirlik 
va boshqarmalarning faoliyat ko`rsatish vaktidan tugatilish vaktigacha bo`lgan faoliyatini 
xujjatlarda aks ettirib boradi. Buxgalteriya hisobi yozuvlari xar tomondan tekshirilgan 
xujjatlar asosida olib boriladi, bu buxgalteriya hisobining nazorat axamiyatini, ma’lumotlar 
tugriligini, hisob ko`rsatkichlari aniqligini ta’minlaydi. Buxgalteriya hisobi tugri va aniq 
yuritilayotganligi, shuningdek, tovar moddiy boyliklar, pul mablaglari, hisob-kitoblar va 
boshqalarning hisobi tugri olib borilishi inventarizatsiya utkazish yuli bilan xam ta’minlanishi 
mumkin. 
Ishonarli, tugri ko`rsatkichlar schetning ilmiy asoslangan usullaridan foydalanish 
orkali olinadi 
(buxgalteriya hisobi schetlari, ikki yoklama yozuv, kalkulyatsiyaga karang). 
Buxgalteriya hisobida hisoblash mashinalaridan foydalanish xam ko`rsatkichlarni tugri aks 
ettirish va kerakli ma’lumotlarni uz vaktida olish imkonini yaratadi. 

---

264 
Respublikamiz konunchiligida buxgalteriya hisobi va hisoboti ma’lumotlarini ongli 
ravishda tugri ko`rsatmaslik ta’kiklanib kuyilgan va bunday xatti-xarakatlar jinoiy 
javobgarlikka tortiladi. 
Buxgalteriya hisobida 3 xil ulchov birliklaridan foydalaniladi: pul, mexnat va natura 
ulchov birligi. 
(Buxgalteriya hisobining ulchov birliklariga karang). 
 
Buxgalteriya hisobi vazifalari bajarilayotganda kuyilgan talablarga javob berishi 
lozim. Bu talablar kuyidagilardan iborat: korxona, tashkilot, muassasa va birlashmalar 
faoliyati xujjatlarda tulik aks ettirilishi, hisob ko`rsatkichlarining aniqligi, moliya va ishlab 
chiqarish rejalarining xakikiy bajarilishi, hisob ma’lumotlarining tushunarli bulishi, tezkor 
boshqaruv va nazorat uchun ma’lumotlarni uz vaktida olish imkoniyati va xokazo. 
Buxgalteriya hisobi oldiga kuyilgan talablarga tulik javob bergandagina uz vazifalarini 
bajara oladi 
(buxgalteriya vazifalariga karang). 
 
Buxgalteriya hisobining asosiy xususiyatlaridan biri uning keng kulamda 
foydalanishidir. Buxgalteriya hisobi kaysi mulkchilik shaklida ekanligidan kat’iy nazar, 
barcha korxona, tashkilot, muassasalar xo`jalik moliyaviy faoliyatining xamma soxalarida 
kullaniladi. 
Buxgalteriya hisobining kaysi va kanday korxona, tashkilot va muassasalarda olib 
borilishidan kat’iy nazar oldiga kuyilgan vazifalarni belgilangan talablarga javob bergan 
xolda, belgilangan usullardan foydalanilib bajaradi. Vazirliklar buxgalteriya hisobi 
boshqaruvini tarmok boshqarmalari korxona va tashkilotlarning buxgalteriya hisobi 
markazlashtirilgan buxgalteriya yoki buxgalteriya hisobi boshqarmalari orkali olib boradilar. 
Ular buxgalteriya hisobining umumiy nizomlari asosida ko`rsatma va yuriknomalar ishlab 
chikadilar. Korxona buxgalteriya hisobini bosh buxgalter boshqaradi. Buxgalteriya hisobi 
markazlashtirilgan va markazlashtirilmagan tartibda tashkil etiladi 
(markazlashtirilgan 
buxgalteriya, markazlashtirilmagan buxgalteriyaga karang).
 
Buxgalteriya hisobi iktisodiy fan bulib, uz nazariyasi, urganiladigan predmet va 
urganishda kullaniladigan usullariga ega. Shu bilan birga tezkor va statistika schetlari bilan 
uzaro boglikdir. Buxgalteriya hisobi boshqa fanlar (audit, moliya, matematika, xukuk va 
boshqalar) bilan xam bogliklikda olib boriladi. 
Buxgalteriya hisobining yuritilishi mulkning talon-taroj etilishi, xujasizlikning oldini 
olish, iktisodning xamma soxalarini mos ravishda boshqarish, yurgazish va boshqa 
afzalliklarni yaratadi. 
Buxgalteriya hisobining kaysi xo`jalik tarmogida yuritilishiga kura, shu tarmok 
xususiyatiga mos ravishda olib boriladi.