Byudjet-soliq sektori makroiqtisidy tahlili

AHOLI SONINI PROGNOZLASHGA TASIR ETUVCHI OMILLAR

• O‘lim omillari – ko‘kchadagi va maishiy shikastlar, alkogolizim va chekish, atrof - muhit ifloslanishi, sogliqni saqlashning rivojlanmaganligi va hokazolar.
• Biror hudud aholisini prognozlashning muhim komponenti aholi migratsiyasi hisoblanadi. Aholi migratsiyasi asosan ishlab chiqarish joylashuvi bilan izohlanadi. Bu esa, o‘z navbatida, mehnat resurslarining hududiy tarqalishini ko‘rsatib, u iqtisodiy rivojlanishda aks etadi va ishlab chiqarish samaradorligiga kuchli ta‘sir ko‘rsatadi.

AHOLI VA MEHNAT RESURSLARINI PROGNOZLASH

• Demografik prognozlashlashning yetakchi o‘rinlaridan biri mehnat resurslari sonining perspektiv baholanishi hisoblanadi. Uning negizi aholining jinsiy yosh strukturasi bo‘yicha sonining prognozi sanaladi, buning asosida mehnatga layoqatli 16—55 (59) yoshdagi aholi soni to‘g’risidagi ma‘lumotlar olinadi.

• Prognozlashda eng avvalo mehnat resurslarini takror ishlab chiqarishning barcha tomonlarini qamrab oluvchi mavjud (yoki yuzaga kelgan) qonuniyatlar va proporsiyalar (ularning shakllanishi, takomilashishi va qo‘llanilishi) bo‘yicha o‘rganish lozim. Bularning barchasi shunga muvofiq statistik yoki boshqa ahborot to‘planishini talab qiladi.

AHOLI SONINI PROGNOZLASH USULLARI

• Aholi sonini prognozlashda ekstropolyatsiya va matematik modellash usullaridan keng qo‘llaniladi.
• Immigratsiya usuli asosida dinamik qatorlardan foydalangan holda aholi harakatining turli komponentlari prognozlari aniqlanadi. Bu prognoz o‘rta va uzoq muddatli davr uchun yaratiladi. Hozirgi paytda matematik modellash usullari va birinchi navbatda omilli analiz usuli keng qo‘llanilmoqda.

AHOLI SONINI PROGNOZLASH MODELI

• Aholi sonini prognozlash modeli tenglamalar tizimi ko‘rinishida tuziladi.
• Bu yerda: x1 –tugilish, x2 –o‘lim, x3 –migratsiya.

Х1=b0+b1z1+b2z2+ b3z3…

Х2=s0+s1z1+ s2z2+ s3z3…

Х3=d0+d1z1+ d2z2+ d3z3… va hokazolar

•  

E’TIBORINGIZ
UCHUN
RAHMAT