Byudjet hisobi va nazorati


 Sintetik va analitik (tahliliy) hisob



Download 1,2 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/70
Sana23.06.2022
Hajmi1,2 Mb.
#696049
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   70
Bog'liq
Byudjet hisobi va nazorati OUM

 
4.2. Sintetik va analitik (tahliliy) hisob. 
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar zimmasidagi mablag‘larning holati turli 
tuman bo‘lib, ularni to‘liqligini nazorat qilish buxgalteriya hisobi 
zimmasidadir. Mablag‘larni turlari bo‘yicha hisobga olishda buxgalteriya hisobi 
schyotlaridan foydalaniladi. Har bir schyot bir turli mabla g‘lar harakatini 
hisobga olish uchun belgilangandir. 
Masalan: «Kassa» schyotida faqat kassadagi pul mablag‘larining kirim-
chiqimi hisob-kitob qilinadi va bu to‘g‘risida to‘liq ma’lumot olish imkonini 
beradi. 
Demak, schyotlar yordamida x o‘jalik yurituvchi sub yektlar zimmasidagi 
mablag‘lar harakati turlari bo‘yicha nazorat qilinadi. Nazorat ishlarida 
mablag‘lar harakati o‘lchov birliklari bo‘yicha va pul ifodasida olib boriladi. 
H a r b i r x o‘ j a l i k yu r i t u v c h i s u b ye k t o‘ z ma b l a g‘l a r i n i to‘liqligini, 
undan samarali foydalanishni nazorat qilib borish maqsadida sintetik va 
analitik hisob schyotlaridan foydalanadi. 
Sintetik schyotlar
deb, xo‘jalik 
mablag‘lari harakatini va ular tashkil topish manbalari holati haqidagi 
ma’lumotlarni umumlashtirib, pul o‘lchov biriligida aks ettiriladigan schyotlar 
tizimiga aytiladi. Sintetik schyotlar orqali yuritiladigan hisob esa
sintetik hisob
deb ataladi. 
Analitik hisob schyotlar
esa xo‘jalik mablag‘lari va ularning manbalari haqidagi 
ma’lumotlarni alohida turlari bo‘yicha, aniq ko‘rsatkichlar orqali ifodalaydi. Ya’ni, 
sintetik schyotlardagi yozuvlarni turlari bo‘yicha tarkibiy qismlarga bo‘lib 
o‘rganuvchi schyotlar analitik schyotlar deb aytiladi.
Analitik hisob schyotlari miqdori u qo‘llanayotgan korxona, tashkilot va 
muassasaning iqtisodiyotning qaysi tarmog‘ida ekanligi, ularning faoliyati katta 
yoki kichikligiga bog‘liq bo‘ladi. Quyidagi misollar orqali sintetik va analitik 


69 
schyotlarni bir-biridan farqi va shu bilan birga ularni o‘zaro bog‘liqligini ko‘rib 
o‘tamiz. 
Misol uchun “Yoqilg‘ilar schyoti”ni olaylik: 
Boshlang‘ich qoldig‘i 5000000 so‘m, oy davomida kirimga qabul qilingan 
yoqilg‘ilar summasi 1456000 so‘m; 
Misolimizdan ko‘rinib turibdiki, kirimga qabul qilingan yoqilg‘ilar 
summasi pulda ifodalangan, lekin “Yoqilg‘ilar” schyotida uning miqdori, 
assortimenti, bir birlik mahsulot bahosi ko‘rsatilmadi. Chunki, yuqorida 
sintetik schyotlarda mabla g‘lar harakati faqat pul da hisobga olinishini 
ta’kidlagan edik. 
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatida mablag‘larning har bir turining 
harakati alohida o‘rganilishi lozim, chunki ularni harakatini to‘g‘ri tashkil qilish 
birinchidan, tegishli mablag‘ga bo‘lgan talabni aniqlash bo‘lsa, 
ikkinchidan ularning turlari bo‘yicha mulkning but saqlanishi ustidan nazorat 
qilish uchun etarli ma’lumot olishdir. 
Analitik hisob yordamida mol-mulk va ularning manbalari turlari bo‘yicha 
o‘rganish uchun asos yaratiladi. Analitik hisob mahsulot turlari bo‘yicha 
alohida-alohida yuritiladi va buning uchun maxsus analitik kartochkalardan 
foydalaniladi. Analitik kartochkaning tuzilishini yuqoridagi misol shartlaridan 
foydalanib quyidagicha ko‘rinishdagi jadvalni keltiramiz: 

Download 1,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish