Byudjet hisobi vа gʼаznаchilik” fаkulteti “byudjet hisobi va g’aznachilik ishi” kаfedrаsi “byudjet g’azna ijrosi” fanidan

G‘aznachilikning Bosh kitobi

G‘aznachilik Bosh kitobida davlat resurslarining hisob-kitobi yuritiladi va moliya tizimining axborot tizimida aks etadi. G‘aznachilik Bosh kitobi-byudjet operatsiyalarini buxgalteriya hisob-kitobi yuritishning kompyuterlashgan tizimidir. G‘aznachihk Bosh kitobida davlat muassasalari bilan bo‘ladigan barcha moliyaviy operatsiyalar ifoda etiladi.

G’aznachilikning Bosh kitobi davlatning barcha asosiy hisob raqamlarini o‘z ichiga oladi. Yagona byudjet tasnifiga muvofiq, G‘aznachilik Bosh kitobi barcha byudjet birliklarining shaxsiy hisob raqamlarini qamrab oladi. Shaxsiy hisob raqamlardagi operatsiyalar sana, daromad, xarajat, iqtisodiy kod, funksional dastur, tashkiliy byudjet birligi singari kodlarni o‘z ichiga oladi. G‘aznachilik Bosh kitobi Yagona G’azna hisobvarag‘i va shaxsiy hisob raqamlar bilan bo‘ladigan operatsiyalardagi barcha buxgalteriya provodkalarini ifodalaydi. G‘aznachilik Bosh kitobi ham respublika byudjetidan, ham mahalliy byudjetdan moliyalashtirishning o‘z vaqtida hisob-kitobini yuritishni taminlaydi. G‘aznachilik Bosh kitobi juda ko’p byudjet birliklarini o‘z ichiga birlashtiradi. G‘aznachilik Bosh kitobda byudjet daromadlari va xarajatlari aniq ko‘rinadi. Davlat operatsiyalarining buxgalteriya hisobini bank tizimidan Moliya vazirligiga o‘tkazilishi bilan barcha operatsiyalar yagona g‘aznachilik tizimining Bosh kitobida aks ettiriladi. Ushbu Bosh kitobdagi hisob raqamlar barcha xarajatlaming hisobini, byudjet tashkilot larini qamrab oladi, ularning yagona byudjet tasnifini va byudjet mablag‘lari sarf qilinishining barcha jarayonlarini aks ettiradi. G‘aznachilik Bosh kitobi byudjet mablagiari ishlatilishining barcha jarayonlarini o‘zida ifodalaydi. Bundan tashqari, byudjet mablagiarining maqsadli ishlatilishining dastlabki va joriy nazoratini taminlaydi. G’aznachilikning Bosh kitobi tezkor hisobotni tayyorlash imkonini beradi. Tezkor moliyaviy axborotlarni olish bir qancha imkoniyat yolini ochadi. G‘aznachilik Bosh kitobi hududlardagi g‘aznachilik bo’limlarida foydalanilayotgan barcha birlamchi hujjatlar g‘aznachilikning axborot tizimiga kiritilganda tegishli buxgalteriya yozuvlari (provodkalar) bilan rasmiylashtiriladi va G‘aznachilikning Bosh kitobida aks ettiriladi. G‘aznachilik Bosh kitobi g‘aznachilik ijrosida buxgalteriya hisobini yuritish uchun ishlab chiqilgan. Buxgalteriya hisobi mahalliy byudjetlar ijrosida barcha hisoblami inobatga oladi, ya'ni barcha daromadlar va xarajatlarning moliyaviy oqimlarini, bundan tashqari, barcha moliyaviy va nomoliyaviy qoldiqlar hisobini ham yuritadi. G‘aznaning Bosh kitobi quyidagilarni o‘z ichiga olishi kerak:

1. Buxgalteriya hisoboti baza tizimi.

Hisoblar rejasiga asosan buxgalteriya hisoboti tizimi quyidagi moliyaviy operatsiyalarni aks ettirishi kerak:

• 
  tasdiqlangan byudjet parametrlarini;
  
• 
  byudjetga kiritilgan o‘zgartirishlami;
  
• 
  tasdiqlangan xarajatlar limiti va byudjet mablag’i oluvchilar majburiyatlari asosida xarajatlarni hisobga olish;
  
• 
  hisob raqamlari rejasi bo‘yicha daromadlar va o‘zga tushumlar hisobi.
  

Buxgalteriya hisobi baza tizimi va hisob raqamlari rejasi butun davlat moliyasini boshqarish tizimi (byudjet ijrosini tayyorlash tizimi, soliq va boj tizimlari) uchun ma’lumotlar bazasini almashtirish standartlarini aniqlaydi.

2. Byudjet ijrosi tizimini:

• 
  ajratmalami ro‘yxatga olish va tarqatish;
  
• 
  ajratmalami ishlatishni nazorat qilish;
  
• 
  barcha talab qilinayotgan hisobotlami tayyorlash;
  
• 
  talab darajasidaga axborotlarni birlashtirish tashkil etadi.
  

G‘aznachilik Bosh kitobi orqali shartnomaviy majburiyatlar va joriy to‘lovlami belgilangan moliyalashtirish limitlariga mos kelishini nazorati amalga oshiriladi.