Bóyicha tahsil olayotgan bakalavrlarga móljallangan

2-tajriba.
Tog’ay órnida suyak rivojlanishi (embrion oyog’idan 
tayyorlangan). Embrion taraqqiyoti davomida dastlab bólajak naysimon 
suyaklar órnida gialin tog’ay hosil bóladi. Gialin tog’ay bólajak 
naysimon suyak shaklida bólib, kyeyinchalik uning diafiz qismida 
suyaklanish jarayoni boshlanadi. 
Diafizda suyaklanish dastlab tog’ayning ustki pardasi ostidan 
boshlanadi. Hosil bólgan suyak moddasi diafizni хuddi byelbog’ singari 
óraydi. Bu jarayon pyeriхondral suyaklanish deyiladi, sóngra 
pyeriхondral byelbog’ órab turgan joyda oziqlanishning buzilishi tufayli 
tog’ayda distrofik ózgarishlar yuz byerib, uning yemirilishiga olib 
kyeladi. Yemirilayotgan tog’ay órnida ham ichki suyak hosil bóla 
boshlaydi. Bu jarayon endoхondral suyaklanish nomini olgan. 
Tog’ay diafizdan har ikkala epifiz tomon suyaklanib boradi. SHu 
sababli preparatda suyaklanishning turli boskichlarini óz ichiga olgan 
murakkab jarayonni kórish mumkin. Chunonchi, diafiz qismida 
shakllana boshlagan suyak moddasi, epifizga tomon esa yemirilayotgan 
tog’ay va undan kyeyin normal tog’ay zonalari kórinadi. Shunday kilib, 
preparatda suyak diafizida hosil bólayotgan suyak tósinlarini kórish 
mumkin. Suyak tósinlari tóq pushti rangga bóyalib, ularning chetlariga 
ostyeoblast hujayralari yopishib yotadi. Tósinlar ichida ostyeotsitlar 

---

47 
joylashgan. Suyak tósinlari orasida mezenxima joylshib, unda kópgina 
qon tomirlarni kórish mumkin. 
Tog’ayning yemirilish zonasidan sóng, uning ohaklanish zonasi 
joylashgan. Bu yerda suyak tósinlari bilan óralgan tog’ay qoldiqlari 
kórinadi. Ular tog’ayning bazofil bóyaluvchi hujayralararo moddasidan 
iborat. 
Sóng pufaksimon hujayralr zonasi yotadi. Bu yerda tog’ay 
hujayralari shishib, och bóyaladi, yadrosi esa burishib yemiriladi. 
Demak bu zonada tog’ayning yemirilishi boshlanadi. Preparatni epifizga 
tomon kóproq siljitsak, tog’ay hujayralari qator-qator bólib tizilib 
yotganini kóramiz. Hujayralarning bu kórinishi ustma-ust yotgan 
tangachalarni eslatadi. Shu sababli bu qatlam hujayralarini ustunchalar 
zonasi deb ataladi. Bu qatlamdan sóng normal tog’ayning kyeng zonasi 
kózga tashlanadi. 
Topshiriqlar: Atlas yordamida órganilgan preparatlar rasmini 
albomga chizish, ularni izohlash va ma’lum kónikmaga ega bólish.