Буюртмали калькуляция

ОД	=	Эксперт хулосасига кўра бажарилган иш қиймати	х
Мўлжалдаги даромад
		Шартноманинг умумий қиймати

Ҳақиқий ва меъёрий калькуляция

Ҳақиқий калькуляциялашда барча амалга оширилган харажатлар ҳақиқий харажатлар: бевосита материаллар, бевосита меҳнат ва ишлаб чиқариш устама сарфларидан фойдаланилган ҳолда амалга оширилади.

Меъёрий калькуляциялашда бевосита материаллар, бевосита меҳнатдан харажатларининг ҳақиқий қийматидан фойдаланилади, аммо ишлаб чиқариш устама сарфлари эса устама сарфлар база меъёрининг режа ставкасидан фойдаланиб, буюртмаларга ўтказилади

Ишлаб чиқариш чиқиндилари ва уларни қайта ишлаш

Ишлаб чиқариш чиқиндилари деб ишлаб чиқариш жараёнида ишлатилиб, технологик жараёнлар таъсирида юзага келган ва ўз истеъмол қийматини йўқотган хом ашё, материаллар, ярим фабрикатларнинг қолдиқларига айтилади.

Чиқиндилар қайтариладиган ва қайтирилмайдиган чиқиндиларга бўлинади. Қайтариладиган чиқиндилар деб ўзида ва бошқа корхоналарда ишлатилиши мумкун бўлган чиқиндиларга айтилади. Қайтарилмайдиган чиқиндилар деб эса ўз қийматини батамом йўқотиш ва амалиётда фойдаланиб бўлмайдиган чиқиндиларга айтилади.

Чиқиндилар ҳисобини ташкил қилишнинг бошланғич шарти бўлиб, уларни аниқлаш ва маҳсулот таннархига таъсирини тўғри белгилашдан иборат. Жумладан ишлаб чиқаришдан чиқиндилар қабул қилиш миқдорининг ортиши маҳсулот таннархининг пасайишига олиб келади. Аммо, уларнинг мавжудлиги, ҳамда улушининг катталиги ишлаб чиқариш технологиясида мавжуд камчиликлардан далолат беради.

Ишлаб чиқариш чиқиндилари ва уларни қайта ишлаш

Бундан ташқари, чиқиндиларни тўлиқ тарзда қабул қилиб олиш ва улардан самарали фойдаланиш корхонанинг охирги молиявий натижаларига таъсир кўрсатади.