«Buyuk geografik kashfiyotlar»,atamasi haqida. Buyuk

Amerikaning kashf etilishi.

X.Kolumb ekspeditsiyasi 12- oktabr kuni Amerika qit'asidagi San-Salvador («Muqaddas xaloskor») oroliga kelib tushdi. Shu tariqa Hindistonga olib boradigan suv yo`li ochish maqsadida uyushtirilgan ekspeditsiya Amerikaning kashf etilishiga olib keldi. Bu dunyo xaritasini tuzgan XV asr olimlarining, xususan, P. Toskanellining xatosi oqibati edi. Chunki P. Toskanelli yeming ekvator bo`ylab uzunligini aniqlashda 12 ming kilometrga adashgan edi. Keyinchalik olimlar bu xatoni Buyuk kashfiyotga olib kelgan buyuk xato, deb atadilar.

1492- yil 12- oktabr Amerika qit 'asining rasman kashf etilgan kuni hisoblanadi.

Biroq X. Kolumb 1492- yilda Hindistonga emas, Amerikaga kelib qolganligini anglamagan. U Hindistonga keldim, deb hisoblar edi. Shuning uchun ham X. Kolumb aslida Amerikaning mahalliy aholisini hindular deb atagan. X.Kolumb Hindistonga (aslida Amerikaga) 4 marta ekspeditsiya uyushtirgan. Bu ekspeditsiyalar natijasida juda katta hududlar ochilgan va u yerlarda Ispaniya bayrog`i hilpiray boshlagan. Shu tariqa bu hududlar Ispaniya njulkiga aylangan. X. Kolumb esa o`sha yerlarning vitse-qiroli etib tayinlangan. X. Kolumbning kashfiyotlari yangi yerlarni Ispaniya mustamlakalariga aylantirish bilan birgalikda amalga oshirilgan.

Yangi qit'aning Kolumbiya deb emas, Amerika deb atalishi Italiya dengizchisi va astronomi Amerigo Vespuchchi (1454-1512) nomi bilan bog`liq. A.Vespuchchi Ispaniya va Portugaliya flotida xizmat qilgan. U 1499-1501- yillarda portugaliyaliklar ekspeditsiyasi tarkibida Braziliya qirg`oqlarini tadqiq etdi. Buning natijasida, Kolumb ochgan yerlar Hindiston emas, yangi qifa, degan xulosaga keldi. U keyinchalik o`zining nomi bilan atalgan qit'aga «Yangi Dunyo» deb nom berdi. 1507- yilda xaritashunos olim M.Valdzemyuller Kolumb kashf etgan yangi qit`ani Amerigo Vespuchchi sharafiga Amerika deb atashni taklif etgan. Bu nom hammaga manzur bo`lgan. 1515- yilda Yangi Dunyo «Amerika» deb atalgan birinchi globus Germaniyada yaratildi. 1569-yildan esa boshqa xaritalarda ham Kolumb kashf etgan yerlar «Amerika» deb yoziladigan bo`ldi.