Buyuk geografik kashfiyotlar

Boryo`g`i 28 yil umr kûrgan Niderlandiyalik bu olimi geografiya fani predmetini aniqlashda-belgilashda juda katta rol o`ynadi. Chunki u geografiya quruqlik, suvlik va ularga tutashib turgan qismini bir butun sistema sifatida ûrganishini o`z kitobida yozib qoldirgan. O`z davridan ancha ilgarilab ketgan bu g`oyani qamrab olgan kitobni I.Nyuton ûz tahriri ostida Angliyada nashr ettirgan o`quv yurtlarida Varetsiy kitobidan saboq berganligi I.Nyutonning Varskiy va uning geografiyasiga ixlosi balandligini bildirdi. Jeyms Kuk (1728-79) uch marta dunyo aylana sayohat qilib, janubiy Yerni izlagan, Okeaniya orollarini o`rgangan. Mashhur nemis faylasufi I.Kant tabiiy geografiya kursidan Knigesburg universitetida dars bergan, Aleksand Gumboldt geografik fanini o`z sayohatlari davomida to`plagan ma`lumotlarini tahlil etish orqali kompleks tabiat fani deb targ`ib qilgan. Geografik g`oyalar rivojlanishida K.Ratter, A.Gettner, Elize Reklyu kabi Yevropalik olimlarning xizmatlari kattadir. Ishlab chiqarish komplekslarini tadqiq etishini asosladi. Bu bilan geografiya fanlari ikki tomonlama-ikki qanotli yaxlit bir fan bo`lishini nazariy va amaliy jihatdan isbotlab, geografik ob`ektlarning joylanishi tabiat va jamiyat taraqqiyotining o`zaro qonuniy bog`liqda vujudga kelishini ko`rsatib beradi.