Buyrak Siydik yo’li Siydik organlarining rivojlanishi

Siydik- tanasil a’zolarining anomaliyalari
Siydik organlari rivojlanishi davrida g’ayri tabiy tuzilish yoki etarli darajada o’sib yetilmaslik xam uchraydi. Ayrim odamlarda ikkita buruqdan tashqari uchinchi buyrak ham rivojlanadi yoki ikkita buyrak qo’shilib katta taqa simon buyrakni hosil qilishi mumkin. Qovuqning oldi devoir ochiq holda rivojlanishi mumkun.
Siydik chiqarish nayi erlik olatining ustida (epispadiya) yoki o’stik tomonda (hypospadia) bekilmasidan ochiq (ariqcha shaklida) qolishi mumkin.
Tanasil o’rgonlarining noto’g’ri rivojlanishi natijasida turlicha anomaliyalar paydo bo’ladi.
Bazan moyaklar yorg’oqqa tushmay qorin bo’shlig’ida yoki chov kanali ichida qolishi uchraydi. Ayrim hollarda ikki jinslik – germafroditizim ko’rinishida ham uchraydi. Bunda mavjud organlardan biri (erlik yoki ayollik organi) ustun turadi. Ayollardan klitor taraqqiy etib, erlik olatiga o’xshab qoladi. Ba’zida qo’shimcha tuxumdon paydo bo’ladi. Bachadon va qin rivojlanishida ular o’rtasidagi devor yo’qolmasdan qolishi mumkin. Bunda bachadon va qin bo’shliqlari ikkiga bo’linadi. Bachadon tubining ikki shoxga ajralishi yoki ikkita mustaqil bachadon vujudga kelishi singari hodisalar ham kuzatiladi.


ICHKI SEKRETSIYA BEZLARI
Ichki sekretsiya bezlari o‘zida sekret chiqaruvchi naylari bo‘lmasligi bilan tashqi sekretsiya bezlaridan farq qiladi. Ichki sekretsiya bezlarida ishlangan sekret (gormon) bevosita qonga shimiladi. Shuning uchun bunday bezlar endokrin (endocrino – ajrataman) bezlari deb ham ataladi.
Ichki sekretsiya bezlari odam organizmining turli joylarida o‘rnashgan bo‘lib, ular funksiyalariga qarab (hajmlari garchand kichkina bo‘lsa-da) juda ko‘p qon tomirlar bilan ta’minlangan. Jumladan buyrak usti beziga uch juft qon tomir orqali qon kelsa, qalqonsimon bezga to‘rt-beshta qon tomir keladi. Shu bilan birga endokrin bezlarni juda ko‘p nerv tolalari innervatsiya qiladi. Ular endokrin bezlarni idora qiluvchi markazlar bilan bog‘lanib turadi. Shunday qilib, bir tomondan endokrin bezlar funksiyasini nerv sistemasi boshqarib tursa, ikkinchi tomondan qonga shimilgan gormonlar o‘z navbatida nerv sistemasiga ta’sir qiladi. Ichki sekretsiya bezlari turlicha bo‘ladi. Shuning uchun organizm funksiyalarining gormonal regulyatsiyasi demasdan, balki neyrogumoral regulyatsiya deb atalishi maqsadga muvofiqdir.

Ichki sekretsiya bezlari.

1–corpus callosum; 2–corpus pineale; 3–tectum mesencephali; 4–cerebellum; 5–glomus caroticum; 6–larynx; 7–glandulae parathyroideae; 8–thymus; 9–corpora paraaortica; 10–hepar; 11–glandula suprarenalis; 12–pancreas; 13–glomus aorticum; 14–intestinum crassum; 15–v. cava inferior; 16–testis; 17–glomus coccygeum; 18–vesica urinaria; 19–aorta; 20–intestinum tenue; 21–ren; 22–cortex glandulae suprarenalis; 23–medulla glandulae suprarenalis; 24–pericardium; 25–pulmo; 26–trachea; 27–glandula thyroidea; 28–hypophysis; 29–infundibulum; 30–hemispherium cerebri.

Organizmning normal faoliyati uchun gormonlar qon tarkibida muayyan miqdorda bo‘lishi lozim. Gormonlar miqdorining qonda kamayish holatiga gipofunksiya deyilib, bu vaqtda turli kasalliklar paydo bo‘ladi. Gormonlar qon tarkibida butun organizmga tarqalib u yoki bu jarayonga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.