Yuqoridagilardan tashqari tashqari turli vazirliklar, idoralar va davlat qo‘mitalarining o‘zlarini hususiyatlaridan kelib chiqqan holda buxgalteriya hisobini umumiy qoidalarini qo‘llash bo‘yicha ichki me’yoriy huquqiy hujjatlari ushbu byudjet tashkiloti va uning tizimidagi quyi tashkilotlarda buxgalteriya hisobini tartibga soluvchi uslubiy asoslardan birini tashkil qiladi.
Yuqorida keltirib o‘tganimizdek, ushbu vazirliklar, idoralar va davlat qo‘mitalarining me’yoriy hujjatlari amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq albatta O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishilishi shart.
Byudjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobini tashkil qilishning qonunchilik tizimini qanday guruxlash mumkin?
“Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi, “Byudjet tizimi to‘g‘risida”gi hamda “Davlat byudjetining g‘azna ijrosi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonunlarining byudjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobini tashkil qilishning uslubiy asoslaridagi tutgan o‘rnini izoxlab bering.
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan byudjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobini yuritishning tartibga soluvchi qanday me’yoriy-huquqiy hujjatlarini bilasiz?
Buxgalteriya hisobining asoschisi kim va u bu borada qanday g‘oyani asoslab bergan?
O‘zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi qonuniga hamda Byudjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi Yo‘riqnomaga (Adliya vazirligida 2010 yil 22 dekabrda 2169-son bilan ro‘yxatga olingan) muvofiq byudjet tashkilotining bosh hisobchisi, hisobchilari, buxgalteriya xizmatining rahbarlari mazkur tashkilot rahbari tomonidan qonunchilikka muvofiq lavozimiga tayinlanadi va lavozimidan ozod qilinadi.
Agarda tegishli qonun hujjatlarida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa, tashkilotlarning bosh hisobchilari o‘zlarining tizimidagi tashkilotlarda buxgalteriya hisobini yuritilishini va moliyaviy hisobotlarni to‘g‘ri tuzilishini muntazam nazorat qilib turishlari lozim.
Bosh hisobchi boshchilik qiladigan tashkilotning buxgalteriyasi mustaqil tarkibiy bo‘linma hisoblanadi va tashkilotning boshqa biron–bir bo‘linmasi tarkibiga kiritilishi mumkin emas.
Tashkilot bosh hisobchisi bevosita mazkur tashkilot rahbariga buysunadi. Buxgalteriya hisobini yuritish, hisobotlarni tuzish va taqdim qilish masalalari bo‘yicha esa, tashkilotning rahbaridan tashqari yuqori tashkilot bosh hisobchisiga ham bo‘ysunadi hamda tashkilotda buxgalteriya hisobini yuritilishiga, moliyaviy hisobotlarni o‘z vaqtida va to‘liq topshirilishiga hamda yuqoridagi Yo‘riqnoma, shuningdek, boshqa normativ- huquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarni bajarilishiga javobgar bo‘ladi.
Bosh hisobchi buxgalteriya xodimlari uchun xizmat vazifalarini har bir xodim uchun alohida belgilaydi. Buxgalteriyada xizmat vazifalari funksional belgilarga qarab taqsimlanadi, ya’ni xodimlarning har bir
guruhiga yoki alohida bir xodimga ishning hajmiga qarab, ma’lum bir soha biriktiriladi.
Tashkilot bosh hisobchisi lavozimga tayinlanishida va undan ozod etilishida belgilangan tartibda tashkilot rahbarining buyrug‘iga muvofiq tuzilgan komissiya tomonidan qabul qilish – topshirish kunida hisob, hisobot va arxiv hujjatlarining holatini ko‘rsatgan holda buxgalteriya ishlarini qabul qilish–topshirish to‘g‘risidagi dalolatnoma tuziladi. Zarur hollarda, ushbu komissiya tarkibiga yuqori tashkilot hamda tegishli moliya organlari bilan kelishilgan holda ularning vakillari ham kiritilishi mumkin.
Buxgalteriya ishlarini qabul qilish–topshirish to‘g‘risidagi dalolatnomani umumiy ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi: