Buxoro psixologiya va xorijiy tillar instituti c-1-21 ap guruh talabasi Raxmonova Fotimaning “diqqatning neyrofiziologik xususiyatlari va ontogenezda o’zgarishi “mavzusida

Diqqat

• Diqqat individning hissiy, aqliy eki harakatlantiruvchi faolligi darajasininig oshirilishini taqoza etadigan tarzda ongning yo`naltirilganligi va bir narsaga qaratilganligidir. Soddaroq qilib aytadigan bo`lsak, diqqat - deb ongimizning bir nuqtaga to`plab, ma’lum narsa va hodisalarga aktiv yo`naltirilganiga aytiladi. Biz faoliyatimiz jarayonida idrok va tasavvur qiladigan har bir narsa, har bir hodisa, qilgan ishimiz, uy va fikrlarimiz diqqatining ob’ekti bo`ladi. Diqqat paytida ongning bir nuqtaga to`planishi, ong idrokning torayishidan iboratdir. Maktabgacha yoshdagi bolalarda o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lgan bir nechta e'tibor turlari mavjud.
• Avvalo, passiv (ixtiyoriy yoki beixtiyor) e'tibor, ya'ni chaqaloqning ixtiyoriy harakatlarisiz qiziqarli, g'ayrioddiy narsaga e'tibor qaratish. Maktabgacha yoshdagi yoshlarda bu o'ziga xos tur asosiy hisoblanadi: dastlab bolalar sezilarli narsalarga e'tibor berishadi, keyin ular o'zlari uchun yangi bo'lgan, oldin bilmagan narsalariga qiziqishni boshlaydilar.
• Rivojlanishning keyingi bosqichi bu ixtiyoriy e'tiborni shakllantirishdir va bu o'z-o'zidan u majburiy emasligidan kelib chiqmasligini tushunish kerak, buning uchun bolani tarbiyalash kerak. Faol xilma-xillik ixtiyoriy harakatlar bilan bevosita bog'liq, shuning uchun agar bola kasal bo'lsa yoki asabiy bo'lsa, uning diqqatini jamlash qobiliyati pasayadi. O'ziga xos e'tibor 4-5 yoshdan boshlab shakllana boshlaydi, garchi birinchi tur hali maktabgacha bolalik davrida etakchi o'rinni egallaydi.
• Ko'rsatkichlar ko'payishi yoki kamayishi mumkin, chunki diqqat, tana va miya kabi, maxsus mashqlar yordamida o'qitilishi mumkin. Maktabgacha tarbiyachi bilan muntazam mashg'ulotlar ota-onalar va bolalarga yaxshi kayfiyat bag'ishlaydi, shuningdek, biror narsaga diqqatni jamlash va ushbu yo'nalishni saqlab qolish qobiliyatini rivojlantirish uchun juda foydali bo'ladi. Bola diqqatli bo'lib, har qanday mayda tafsilotlarni, nozik belgilarni osongina topishi uchun uni rivojlantirish kerak. Bularning barchasi o'quv jarayonida qo'shimcha yordam beradi, chunki diqqat yodlash bilan chambarchas bog'liq. Diqqatlarning kontsentratsiyasi deganda odam har qanday harakatlarga diqqatni jamlashga qodir bo'lgan vaqt davri tushuniladi. Bolalarda, yoshga qarab, u turli xil davomiylikka ega bo'lishi mumkin, ammo hatto yashagan yillar ham asosiy omil emas. Norm chaqaloqning individual xususiyatlariga bog'liq. Jadvalda aniq ko'rsatkichlar ko'rsatilgan.