Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti


Mehnat unumdorligi indekslari



Download 3,01 Mb.
Pdf ko'rish
bet146/208
Sana31.12.2021
Hajmi3,01 Mb.
#228090
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   208
Bog'liq
Statistika

14.3.Mehnat unumdorligi indekslari. 
Statistika  mehnat  unumdorligining  faqatgina  darajasini  aniqlabgina 
qolmay, uning dinamikasini ham tekshiradi. 
Mehnat  unumdorligi  indeksi  deyilganda  uning  dinamikasini,  yoki  uning 
o`zgarishiga  ta`sir  etuvchi  omillarning  kuchini  harakterlovchi  nisbiy 
ko`rsatkichlar tushuniladi. SHunga asosan mehnat unumdorligi indekslari butun 


 
138 
bir  sistemasi  mavjud.  Binobarin  amalda  qo`llanilishi  jihatidan  asosiy  indekslar 
sifatida quyidagilar mavjud: 
1) O`zgaruvchan tarkibli mehnat unumdorligi indeksi. 
2) Doimiy tarkibli indeks (o`rtacha tortilgan indekslar). 
3) Struktura o`zgarishlarini ta`sirini ko`rsatuvchi indeks. 
4) Mehnat usuli bilan aniqlangan doimiy tarkibli indeks. 
Mehnat  unumdorligining  o`zgaruvchan  tarkibli  indeksi  (baholash  metodi 
asosida) quyidagicha aniqlanadi: 





T
p
q
T
p
q
I
0
0
0
1
0
1
:

bu erda, q
1
 va q
0
 – joriy va o`tgan davrlarda ishlab chiqarilgan mahsulotlarning 
miqdori; 
R

– mahsulotlar o`zgarmas bahoda; 
T
1 
va  T
0
  –  joriy  va  o`tgan  davrlarda  mahsulotlarni  ishlab  chiqarishda 
katnashgan xodimlarning o`rtacha soni yoki shu mahsulotlarning ishlab chiqarish 
uchun sarf qilingan ish vaqti (kishi-kun, kishi-soat). 
Keltirilgan  indeks  mehnat  unumdorligiga  ikkita  muhim  omillar  ta`sirini 
ifodalaydi.  Bu  birinchidan,  ishlab  chiqarishning  har  bir  uchastkasida  mehnat 
unumdorligining  o`zgarishini  va  ikkinchidan  ishlab  chiqarishda  xizmat 
qilayotgan mehnat resurslari strukturasining o`zgarishidir. 
2.Mehnat  unumdorligining  o`zgarmas  tarkibli  indeksi  (bu  indeks  o`z 
vaqtida akademiq S.G.Strumilin tomonidan tavsiya etilgan): 


















T
T
i
T
T
T
P
q
T
P
q
v
I
1
1
1
1
0
0
0
1
0
1
:
 ; 
i
v
  –  ishlab  chiqarishning  ayrim  uchastkalari  bo`yicha  mehnat 
unumdorligining o`zgaruvchan tarkibli individual dinamika indekslari. 
3.Mehnat 
unumdorligining 
dinamikasiga 
struktura 
o`zgarishlar 
indeksining ta`siri: 























T
T
i
T
P
q
T
P
q
I
1
1
0
0
0
1
0
1
:
:

 ; 
Demak  bu  indeksni  hisoblash  uchun  yuqorida  ko`rilgan  birinchi  indeksni 
ikkinchi indeksga bo`lish kerak. 
4.Mehnat  unumdorligining  mehnat  usuli  bilan  aniqlangan  doimiy  tarkibli 
indeksi quyidagicha aniqlanadi: 
;
1
1
0
1



t
q
t
q
I
 
q
1 
– joriy davrda ishlab chiqarilgan mahsulotlarning miqdori; 
t

va
 
t
1
 – o`tgan va joriy davrlarda ishlab chiqarilgan har bir dona mahsulot 
uchun sarf qilingan ish vaqti. 
Bu  indeksdan  foydalanish  uchun  korxonaning  butun  tsexlarida, 
uchastkalarida  har  bir  mahsulotni  ishlab  chiqarish  uchun  sarf  qilingan  ish  vaqti 


 
139 
hisobga  olinishi  kerak.  Bu  indeks  mehnat  unumdorligining haqikiy  o`zgarishini 
ko`rsatib beradi.  
Mahsulot,  mehnat  unumdorligi  va  ishchilar  soni  indekslari  orasidagi 
bog’lanishni  ko`rib  chiqamiz.  Mahsulot  hajmi  ishchilar  soni  va  mehnat 
unumdorligi darajasi ko`paytmasiga teng.  
Ana shunday bog’lanish bu ko`rsatkichlari indekslari orasida ham mavjud. 
Buni jadval tarikasida ko`rib chiqamiz:  

Download 3,01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   208




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish