Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti

Bog’lanish turlari 
 
Funktsional bog’lanish 
 
Korrelyatsion bog’lanish 
 
To`g’ri 
bog’lanish 
 
Teskari 
bog’lanish 
Juft korrelyatsiya 
 
Ko`p o`lchovli 
korrelyatsiya 
 
O`rganish usullari 
 
To`g’ri bog’lanish 
 
Teskari bog’lanish 
 
Balans 
usuli 
 
Indeks usuli 
 
To`g’ri chiziqli 
bog’lanish 
 
Egri chiziqli 
bog’lanish 
 
 
O`rganish usullari 
Korrelyatsion tahlil 
 
Regression tahlil 
 

---

 
78 
Korrelyatsion  bog’lanishni tekshirishda  ko`zlanadigan  ikkinchi vazifa bir 
hodisaning  o`zgarishiga  qarab,  ikkinchi  hodisa  qancha  miqdorda  o`zgarishini 
aniqlashdan  iborat.  Afsuski,  korrelyatsion  tahlil  usuli  -  korrelyatsiya 
koeffitsientlari bu haqida fikr yuritish imkonini bermaydi. Regression tahlil deb 
nomlanuvchi boshqa usul mazkur maqsad uchun xizmat qiladi. 
Regressiya  so`zi  lotincha  regressio  so`zidan  olingan  bo`lib,  orqaga 
harakatlanish  degan  luaviy  ma`noga  ega.  Bu  atamani  statistikaga  kirib  kelishi 
ham  korrelyatsion  tahlil  asoschilari  F.Galton  va  K.Pirson  nomlari  bilan 
bog’liqdir. 
Regression tahlil amaliy masalalarni echishda muhim ahamiyat kasb etadi. 
U  natijaviy  belgiga  ta`sir  etuvchi  belgilarning  samaradorligini  amaliy  jihatdan 
etarli  darajada  aniqlik  bilan  baholash  imkonini  beradi.  SHu  bilan  birga 
regression  tahlil  yordamida  iqtisodiy  hodisalarning  kelajak  davrlar  uchun 
istiqbol  miqdorlarini  baholash  va  ularning  ehtimol  chegaralarini  aniqlash 
mumkin. 
Regression va korrelyatsion tahlilda bog’lanishning regressiya tenglamasi 
aniqlanadi  va  u  ma`lum  ehtimol  (ishonch  darajasi)  bilan  baholanadi,  so`ngra 
iqtisodiy-statistik tahlil qilinadi. 
SHu  sababli  ham  Tenglama  tipini  aniqlash  uchun  bog’lanish  haqidagi 
ma`lumotlarni  grafiklar  orqali  tasvirlab,  ularni  sinchiklab  tekshirish  zarur. 
Ammo bu yo`ldan foydalanmasdan, birmuncha regression va korrelyatsion tahlil 
quyidagi 4 bosqichdan iborat bo`ladi: 
masala qo`yilishi va dastlabki tahlil; 
ma`lumotlarni to`plash va ularni o`rganib chiqish; 
bog’lanish shakli va regressiya tenglamasini aniqlash; 
regressiya tenglamasini baholash va tahlil qilish.