Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti

Koordinatsiya  nisbiy  miqdorlari  deyilganda  to`plamdagi  guruhlar 
(bo`laklar)ning  bir-biriga  bo`lgan  nisbati  tushuniladi.  Ular  tuzilma  nisbiy 
miqdorlarini  to`laroq  xarakterlash,  shuningdek  to`plam  birliklari  o`rtasidagi 
zaruriy  nisbatlarni  nazorat  qilish  uchun  keng  qo`llaniladi.  Masalan,  sanoat 
mahsulotini ishlab chiqarishda «A» va «B» guruh mahsulotlari, milliy daromad 
qiymatida  iste`mol  va  jamg’arma  nisbati,  korxonalarda  xodimlar  toifalari 
o`rtasidagi  zaruriy  nisbatlar  koordinatsiya  nisbiy  miqdorlarini  hisoblash 
yordamida kuzatiladi. 
Intensiv  nisbiy  miqdorlar  hodisa  va  jarayonlarning  tarqalish  zichligini, 
uchrashish tezligini tavsiflaydi. Bunday miqdorlar bir-biri bilan bog’langan turli 
xildagi hodisalarni taqqoslash natijasida olinadi.  
Statistikada  turli-tuman  intensiv  nisbiy  miqdorlar  qo`llaniladi.  Jumladan, 
aholining  turmush  darajasini  tavsiflovchi  ko`rsatkichlar,  masalan,  jon  boshiga 
to`g’ri  kelgan  milliy  daromad,  100  kishiga  to`g’ri  kelgan  o`rta  va  oliy 
ma`lumotlar soni, shifokorlar, 1 ga erga solingan o`g’it, 1 km
2
 ga to`g’ri kelgan 
aholi va hokazo.  

---

 
46 
Intensiv  nisbiy  miqdorlarning  boshqa  turdagi  nisbiy  miqdorlardan  farqi 
shundaki,  bu  miqdorlarning  natijalari  mavhum  ko`rinishda,  ya`ni  koeffitsient, 
foizda emas, balki aniq son, hajm va miqdorlarda ifodalanadi.  
Ob`ektlararo  va  hududiy  taqqoslash  nisbiy  miqdorlari  turli  ob`ekt  va 
mintaqaga  mansub  bo`lgan  har  bir  ko`rsatkichning  nisbatini  tavsiflaydi.  Ular 
koeffitsientda  yoki  foizda  hisoblanadi  va  bir  mintaqa  (ob`ekt)ning  tegishli 
ko`rsatkichi ikkinchisiga necha marta (foiz) ko`p yoki ozligini ko`rsatadi.