Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti "mexanika" kafedrasi

 

                        

 ODDIY BALKALARNING TA`SIR CHIZIG’INI    STATIK  METOD  BILAN 

QURISH 

Harakatlanuvchi  kuchlar  sistemasi  qo`yilgan  balkalarni  hisoblash  uchun  ularni 

avval  birlik  ko`chma  kuch  (P  =  1)  ta`siriga  hisoblash  kerak.  Balkaning  tayanch 

reaktsiyalari,  eguvchi  moment  va  ko`ndalang  kuchlarning  miqdorlari  uning  ustida 

harakatlanuvchi birlik kuchning vaziYatiga bog’liq: 

)

(

);

(

);

(

);

(

4

3

2

1

x

f

baQ

x

f

M

x

f

B

x

f

A









 

Ta`sir chizig’ini qurish uchun birlik kuch P =1 balka ustidagi ma`lum nuqtalarga 

ketma-ket  qo`yilib,  bizni  qiziqtirayotgan  miqdorning  o`zgarish  qonunini  ifodalovchi 

funktsiya (2.G) aniqlanadi. 

So`ngra bu funktsiyaning grafigi chiziladi. 

Oddiy balka tayanch reaktsiyalarining ta`sir chizig’i. Chap tayanch reaktsiyasining 

ta`sir  chizig’ini  qurish  uchun  balka  ustida  harakatlanuvchi  birlik  yukni  (P=1)  chap 

tayanchdan  x  masofada  joylashtiramiz  va  statikaning  muvozanat  tenglamasini  yozamiz 

(2.1- rasm, a): 





l

x

l

P

A

x

l

P

Al

M

B















0

,

0

 

(2.1)  ifoda  tayanch  reaktsiyasi  A  ning  ta`sir  chizig’i  tenglamasidir.  O`zgaruvchan 

abstsissa x birinchi darajali bo`lgani uchun (2.2) ifoda to`g’ri chiziq tenglamasi bo`ladi. 

Tayanch  reaktsiyasi  A  ning  ta`sir  chizig’ini  chizish  uchun  (2.2)  tenglamadagi 

abstsissa  x  ga  0  <

 

x  <  I  oraliqda  qiymatlar  beramiz  (P=1  yuk  chap  va  o`ng  tayanchlar 

orasida harakatlanadi). x=O da A=1va x=l bo`lganda A= 0 bo`ladi. 

 

---

 

2.1-rasm. 

 

Koordinatalar  sistemasida  A  tayanchning  tagiga  biror  masshtabda  birga  teng 

bo`lgan  ordinatani  (x  =  0  da  A  =  1),  B  tayanchning  tagiga  esa  nolga  teng  bo`lgan 

ordinatani  (x  =  I  da.  A  =  0)  qo`yib,  hosil  bo`lgan  nuqtalarni  to`g’ri  chiziq  bilan 

birlashtiramiz  (2.2-  rasm,  b).  Bu  grafik  reaktsiya  A  ning  ta`sir  chizig’i  bo`ladi.  Uni 

qisqacha A t.ch. deb belgilaymiz. 

A  ta`sir  chizig’ining  har  binolar  harakatlanuvchi  bikrlik  shu  ordinataga  turri 

kelgan  kesim  ustida  turgan  vaziyatida  hosil  bo`lgan  A  tayanch  reaktsiyasining  qabul 

qilingan masshtabdagi miqdorini ifodalaydi. 

O`ng tayanch reaktsiya B ning ta`sir chizig’ini ko`ramiz. Birlik yuk  

R  =  1  ni  chap  tayanchdan  x  masofada  balka  ustida  turgan  vaziYati  uchun 

statikaningΣ MA = 0 muvozanat tenglamasini yozamiz (2.1- rasm, a): 

                                           -Bl+Px=0,       

bundan