Buxoro oziq-ovqat va engil sanoat texnologiyasi instituti
Oqim uchun ishchi kuchi va uskunalar tuplama jadvalini tuzish
Download 1,14 Mb. Pdf ko'rish
|
engil sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish texnologik jarayonlarini loyihalash
|
Oqim uchun ishchi kuchi va uskunalar tuplama jadvalini tuzish.
Ishchi kuchi tuplami jadvali 6-jadval bo`yicha oqimning texnologik sxemasi asosida tuziladi va oqimning quyidagi texnik-iqtisodiy ko`rsatkichlarini, ya`ni o`rtacha tarif razryadi, o`rtacha tarif koeffitsienti, ishlab chiqarish narxi, oqimning mexanizatsiyalashtirilganlik darajasini hisoblashga xizmat qiladi.
Jadval R a zr ya d Mutaxassislik bo`yicha ish kuchi Ja m i ra zr ya d la r b o `yi ch a R a zr ya d la r yi g `i n d is i Ta ri f ko ef fi ts en ti Ta ri f ko ef fi ts en ti yi g `i n d is i M Mm A Pr
D K 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 2
3
4
5
Jami raz ryad
%
Ishchi kuchi tuplamini tuzishda ixtisoslar va ish razryadlari bo`yicha ishchilar soni oqimning texnologik sxemasidan tanlab olib qurish yo`li bilan belgilanadi. Ish razryadlarining yig`indisini ish razryadini shu razryaddagi ishchilar soniga ko`paytirib topiladi. Tarif koeffitsientlarining yig`indisi har bir razryad tarif koeffitsientini shu razryaddagi ishchilar miqdoriga ko`paytirib aniqlanadi. Ishchilar miqdorining foizi oqimning umumiy ishchilar soniga nisbatan olinadi.
Jadval 7 R a zr ya d Mutaxassislik bo`yicha ish kuchi Ja m i m ex a n iz a t si ya i sh va q ti , sek Qo`l ish vaqt sarfi Ja m i q o `l is h la ri va q ti U m u m iy va q t sa rf i, sek M Mm A Yaa
Pr D K 1
2
3
4
5
Jami raz ryad
%
Uskunalar tuplamida asosiy uskunalar soni oqimning sxemasi bo`yicha aniqlanadi. Zahira uskunalar sifatida universal va ba`zi maxsus mashinalar nazarda tutiladi. Zahira uskunalar soni har qaysi asosiy uskuna turi sonidan 10% hisobida belgilanadi.
Jadval Uskunalarning turi va sinfi Uskunalar soni Jami uskunalar soni asos zahira extiyot 1 2 3 4 5
Extiyot uskunalar butun tsexga yoki butun fabrikaga mo`ljallangan bo`ladi. Ular asosiy uskuna soniga nisbatan 10% atrofida ammo har qaysi tur mashinadan bittadan kam bo`lmaydigan qilib mo`ljallanadi. Presslardan va apparatlardan zahira yoki ehtiyot mo`ljallanmaydi.
1. Texnologik sxema nima uchun tahlil qilinadi? 2. Texnologik sxemani tahlil qilish uchun nechta usul bor? 3. Yuklama koeffitsenti nima uchun va qanday hisoblanadi? 4. Moslama grafigi nima uchun va qanday quriladi? 5. Biriktirish grafigi nima uchun va qanday quriladi? 6. Ishchi kuchi, mutaxassislik bo`yicha vaqti sarfi jadvali va asbob- uskunalar tuplami jadvallari nima uchun tuziladi? 7. Mutaxassislik bo`yicha vaqt sarfi jadvali nima uchun va qanday tuziladi? 8. Asbob-uskunalar yig`ma jadvali nima uchun tuziladi? 9. Zahira uskunalar soni qanday tanlanadi?
Tayanch iboralar
Texnologik sxema tahlili, sinxron grafigi, biriktirish grafigi, karrali operatsiyalar, ish kuchi, ish kuchi to`plama jadvali, mutaxassislik jadvali, mexanizatsiyalashtirilgan ishlar, o`rtacha tarif razryad, o`rtacha tarif koeffitsienti, zahira uskunalar, asbob-uskunalar jadvali, yuklama koeffitsienti, tashkiliy operatsiya, yuklama koeffitsientining farqi.
Reja
1. Texnik-iqtisodiy ko`rsatkichlar. 2. Texnik-iqtisodiy ko`rsatkichlarni hisoblash. 3. Oqimning mexanizatsiyalashtirilish koeffitsienti 4. Jihozlardan foydalanish koeffitsienti 5. Mutaxassislik darajasi 6. Absolyut va nisbiy yo`nalishlar 7. Texnik-iqtisodiy jadvalini tuzish tartibi
1. M.F.Jabborova "Tikuvchilik texnologiyasi" T., "O`qituvchi" 1999 2. Pershin V.A. "Texnologiya shveynix izdeliy" M., Legprombitizdat 1994 3. Koketkin P.P. "Promishlennaya texnologiya odejdi" M.,Legprombitizdat 1988 4. I.S.Zak "Kompleksno-mexanizirovannie linii v shveynoy promishlennosti" M.,Legprombitizdat 1988g.
Texnologik oqimning sifatini baxolash texnik-iqtisodiy ko`rsatkichlariga asoslanib bajariladi. Bu ko`rsatkichlar korxonaning samarasini hisoblash uchun, mahsulotning tannarxi va rentabelligini aniqlash uchun foydalaniladi. SHu bilan birgalikda boshqa oqimlar natijalarini taqqoslash uchun.
Tikuv oqimlari uchun quyidagi TIK hisoblanadi: 1. Buyumni ishlab chiqarish uchun vaqt sarfi. VSbuyum soat.sek.
bu erda: Σ t b.o - buyumning bo`linmas operatsiyalarining vaqt sarfining yig`indisi.
2. Oqimning quvvati, (smena-dona) yoki oqimdagi ishchilar soni (loyiha, bo`yicha). Bu ko`rsatkichlarning ikkalasi ham oqimning hisobiy tomonini ifodalaydi,lyokin uning sifat tomonini baholamaydi. 3. Smenada bir ishchining ishlab chiqarishi yoki uning mehnat unumdor- ligi, M/U . Bu mehnat unumdorligi ko`rsatkichi texnologik oqimning texnika, texnologiya darajasini, ishlab chiqarishni tashkil etish va tikuv oqimining mehnatini aks etadi.
Kok M / U= ------------------- N ish .xis.
4. Oqimning yuklama koeffitsienti oqimda ish vaqti bilan foydalanishini hisobiy darajasini kursatadi.
Kyuk = -------------------- yoki ----------------- t * N ish .xak N ish .xak
5. O`rtacha tarif razryad, UTR va o`rtacha tarif koeffitsienti UTK oqimning qo`llanilayotgan kvalifikatsiyalashgan tomonini tavsiflaydi. UTR=[ΣTP] / ΣN ish .xis UTK=[ΣTK] /ΣN ish .xis
bu erda: [ Σ TP] - tarif razryad yig`indisi.(ishchi kuchi jadvalidan olinadi) [ Σ TK] - tarif koeffitsient yig`indisi (bu ham ishchi kuchi jadvalidan olinadi)
Σ Nx .ish - oqimdagi hisobiy ishchilar soni.
6. Umumiy ishlov berish narxi (sum, tiyin)- bo`linmas va tashkiliy operatsiyalarga ishlov berish narxining yig`indisi
Σ = Σ b.o = Σ m.o. i=1 i=1 7. Buyum umumiy ishlov berish narxini hisoblashda xatolarga yo`l kuy masligi uchun uni hisobiy yo`l bilan o`rtacha tarif koeffitsienti kiymati yordamida hisoblanadi.
bu erda: STS1 - birinchi razryad soat tarif stavkasi; sum
- o`rtacha tarif koeffitsienti
8. Oqimning mexanizatsiya koeffitsienti K mex. barobar:
mash m.m press yarim.avtomat Σ t + Σ t + Σ t + Σ t b.o. b.o. b.o. b.o. K mex. = ----------------------------------------------- VS buyum
bu erda: K mex. - mexanizatsiya yordamida bo`linmas operatsiyalarning Σ tb.o - bajarilishi (mashina,maxsus mashina, press, avtomat b.o. va yarimavtomatlar)
Mexanizatsiya koeffitsient ko`rsatkichi mexanizatsiyalash-tirilgan operatsiyalarni umumiy vaqt sarfiga nisbatan hisoblanadi.
9. Jihozlardan foydalanish koeffitsienti. Kj.f. smena davomida jihozlarni ish o`rinlari, shu bilan birgalikda mutaxassislik bo`yicha oqimning texnologik sxemasining sifatini ifodalaydi.
. ko`rsatkichi jihozlardan foydalanishning xakikiy vaqti hisobga olinmaydi.
10. Mutaxassislik darajasi ko`rsatkichi Σ m.o. γ = ------------------ Σ b.o. Bu ko`rsatkich ishchilarning mutaxasislik darajasini kursatadi
11. Bir metr kvadrat maydondan buyum olish:
BU m 2 = ------------------------ , dona\m 2 N ish x N tip Texnik iqtisodiy ko`rsatkichlar jadvalini hisoblanganda absolyut va nisbiy yo`nalishlar hisoblanadi.
1. Texnik-iqtisodiy ko`rsatichlar nima uchun hisoblanadi? 2.
Texnik-iqtisodiy ko`rsatkichlar nima asosida hisoblanadi? 3. Texnik-iqtisodiy ko`rsatkichlar jadvaliga nimalar kiradi? 4.
Mexanizatsiyalashtirish koeffitsienti qanday hisoblanadi va nimani kursatadi? 5. Jihozlardan foydalanish koeffitsienti qaysi formula orqali hisoblanadi va nimani ko`rsatadi? 6.
Mutaxassislik darajasi deganda nimani tushunasiz? 7.
Bir metr kvadrat maydondan mahsulot miqdori qanday hisoblanadi? 8.
Absolyut yo`nalish qanday hisoblanadi? 9.
Nisbiy yo`nalish qanday hisoblanadi?
Tayanch iboralar
Texnik -iqtisodiy ko`rsatkichlar, vaqt sarfi, ishlov berish narxi, mehnat unumdorligi, yuklama koeffitsienti, mexanizatsiyalashtirish koeffitsienti, o`rtacha tarif razryad, o`rtacha tarif koeffitsienт, soat tarif stavkasi, sekund tarif stavkasi, mutaxassislik darajasi, bir metr kvadratdan mahsulot olish miqdori, absolyut yo`nalish, nisbiy yo`nalish.
joylashtirish. Tikuv tsexida texnologik oqimni loyihalash. Reja:
1. Texnologik oqimda ish o`rinlarini tashkil etish. 2.
Texnologik oqimda ish o`rinlarini joylashtirish koidalari. 3.
Guruhli-agregat oqimlarida ish o`rinlarini joylashtirish. 4.
Konveyerli oqimlarda transport vositalari. 5.
Uzluksiz ishlaydigan transportyorlar. 6.
Ikki zanjirli vertikal-berk tipdagi osma konveyerlar. 7.
Gorizontal-berk tipdagi osma konveyerlar. 8.
Har xil turdagi konveyerlar. 9.
Harakatlanmaydigan transport vositalari
1. M.F.Jabborova "Tikuvchilik texnologiyasi" T., "O`qituvchi" 1999 2. Pershin V.A. "Texnologiya shveynix izdeliy" M., Legprombitizdat 1994 3. Koketkin P.P. "Promishlennaya texnologiya odejdi" M.,Legprombitizdat 1988 4. I.S.Zak "Kompleksno-mexanizirovannie linii v shveynoy promishlennosti" M.,Legprombitizdat 1988g.
Oqimdagi ish o`rinlari texnologik sxema tashkiliy operatsiyalariga mos tartibda (ketma-ketlikda) joylashtirilishi kerak. Ish o`rnining kadami har qaysi operatsiyaning turiga moslab stollarning, press va boshqa mexanizmlarning enini shuningdek stollar oralig`idagi masofani nazarda tutib belgilanadi. Ish o`rinlari ularning ustiga uskunalarni, asboblarni, moslama va tikiladigan buyumlarni joylashtirish qulay bo`ladigan qilib shuningdek ishchilar eng kiska va eng oddiy harakatlar qiladigan qilib joylashtirish kerak. Tikilayotgan buyum oqimdagi bir ish o`rnidan ikkinchisiga uzluksiz (sektsion oqimlar bundan istisno bo`lib ularda sektsiyalar orasidagi zahira hosil qilinadi ) o`ta boradigan bo`lishi kerak. Oqimdagi ish o`rinlarini (3-rasm) odatda ko`ndalangiga ya`ni ish stolini transportyor tasmasiga yoki yarimfabrikat utib boradigan stolga perpendikulyar (3-rasm,a) joylashtirsa ham uzunasiga ya`ni ish stolini transportyor yoki yarimfabrikat o`tib boradigan stolga parallel (3-rasm,b) joylashtirsa ham oqimning o`q chizigiga nisbatan bir oz burchak hosil qilib ya`ni diagonal buylab (3-rasm) joylashtirsa ham bo`ladi.
4-rasm. Agregatlarda ish o`rinlarini joylashtirish
Ko`ndalang joylashtirish bulardan eng ratsionalli bo`lib hisoblanadi. Bunda ish o`rnidagi ishchi transportyor tasmasidan buyumlarni chap kuli bilan oladigan bo`lishi kerak, chunki shunda tasma bilan mashina tepkisi oralig`ilagi masofa eng kiska bo`ladi. Bundan tashqari transportyor tasmasi harakatining ishchiga nisbatan yo`nalishini hisobga olinadi. Transportyor tasmasining ishchi qarab o`tirgan tomondan o`ng tomonga harakatlanishi qulay hisoblanadi. Universal mashinalarga, maxsus mashinalarga, qo`lda bajariladigan va dazmollash operatsiyalariга mo`ljallangan ish stollarining o`lchamlari, shuningdek press va boshqa uskunalarning o`lchamlari jadvalda keltirilgan.
5-rasm. Ish o`rinlarini joylashtirish variantlari.
Qo`shni ish o`rinlari ( uskunalar)ning oralig`i quyidagicha bo`lishi tavsiya etiladi: -buyumni tizzaga olib o`tirib bajariladigan operatsiyalarda 0.75 m, -buyumni stolga qo`yib o`tirib bajariladigan operatsiyalarda 0.55 m; -tik turib bajariladigan dazmollash va qo`l ish o`rinlarida 0.5 m; -qator turgan ikkita press oralig`i 0.4 - 0.5 m, -press bilan boshqa tipdagi ish o`rni oralig`i esa 0.8 - 1.2 m; -press bilan transportyor oralig`i 0.2 - 0.3 m. Presslar oralig`i va presslar bilan boshqa uskunalar oralig`i shuningdek, press bilan transportyor oralig`i har xil bulgani uchun ayrim xollarda ish o`rning kadami oqimdagi ko`pchilik ish o`rinlari kadamidan kattarok yoki kichikrok bo`lishi mumkin. Oqim boshlanadigan joyda bichiklarni oqimga uzatish joyiga mumkin kadar yakin kuyilib, ayni vaqtda konveyerning harakatlantiruvchi stantsiyasiga kopqoq vazifasini utaydigan stol oqimga bichiklar tushiruvchining ish o`rni bo`ladi. Tayyoр kiyim oqimdan chiqadigan joy esa tayyor kiyimni omborga topshiriladigan joyga mumkin kadar yakin bo`lishi kerak. Konveyerli oqimlarda ish o`rinlari faqat ko`ndalang joylashtiriladi. Kam seriyali oqimlarda ham ish o`rinlari ko`ndalang joylashtiriladigan, faqat oqimga buyum tushiruvchi ishchining o`rni agregatning boshida kutiyarimr haddan tashqari ko`p qaytib kelmaydigan joyda bo`lishi kerak (5-rasm,g).
Guruhli - agregat oqimlarda ish o`rinlarini joylashtirishning hamma variantlaridan (ko`ndalang uzunasiga va diagonal buylab joylashtirishdan ) foydalanish mumkin (5-rasm). Ish o`rinlarini bunday joylashtirish tsexning ishlab chiqarish sahnidan tejab foydalanish imkonini beradi. Ish o`rinlari bir-biriga bevosita yakin joyda ma`lum tugunlarni tikadigan alohida-alohida guruh qilib birlashtiriladi. Bu tikilaetgan detallarni bir ish o`rnidan ikkinchisiga utkazishni engillashtiradi. Ish o`rinlari ortida yoki chap yonida harakatlanmaydigan uzatish vositalari bo`lib, ular yarimfabrikatlar uzatishni qulaylashtiradi. Bir-biriga nisbatan ish o`rinlari yarimfabrikat uzatishga ham uni olishda ham qo`l etadigan joyda bo`lishi kerak. Har qaysi sektsiyada ish o`rni to`g`ri joylashgan bo`lishi kerak. Bu talablarga javob beradigan bo`lishi uchun guruhli - agregat oqimlardagi ish o`rnilarini sektsiyalarga birlashtirib (guruh qilib ) joylashtirish variantlari juda xilma-xil bo`ladi. 5-rasmdagi variantlarning dastlabki turttasiga yarimfabrikatlarni bitta ish joyidan (1variant), ikkita ish joyidan (2-variant), uchta ish joyidan (3-variant) va turtta ish joyidan (4- variant), bitta ish joyiga (5-rasm,a), ikkita ish joyiga (5-rasm,b), uchta ish joyiga (5-rasm,v), va turtta ish joyiga (5-rasm,g) qo`lda uzatishdagi ish o`rinlaring joylashtirilishi tasvirlangan. Beshinchi variantda esa yarimfabrikatlarni vaqt-vaqti bilan ishlaydigan transportyor yordamida uzatishdagi ish o`rinlarning joylashtirilishi tasvirlangan. Barcha turdagi oqimda ish o`rinlarini joylashtirishda oqimdagi hamma ish o`rinlaring 5 ÷ 10 foizi miqdorida zahira ish o`rinlari bo`lishini ham nazarda tutiladi ( guruhli-agregat oqimlarda ish o`rinlarini joylashtirishning umumiy ko`rinishi rasmlarda berilgan). Zahira ish o`rinlari ish hajmiga nisbatan ko`prok bo`limlarga yoki murakkabrok operatsiyalar bajariladigan joylarga, shuningdek, bir nechtadan maxsus mashina apparat universal mashina urnatilgan joylarga qo`yiladi (faqat guruhli-agregat oqimlarda zahira ish o`rinlaridan tashqari etakchi ishchilar uchun yana 2-3 ta ish o`rni bo`ladi; ulardagi ishchilar yuqori malakali bo`lib ayrim operatsiyalardagi ulgurilmay qolgan ishlarni tez bajarib beradilar va mahsulot sifatini kuzatib yaxshilab boradilar). Oqimlarning yoki ulardagi bo`limlarining umumiy uzunligini belgilab olish uchun dastlab millimetrovka qog`ozda 1:100 yoki 1:50 masshtabda ish o`rinlarini operatsiyalar bo`yicha bitta chiziq buylab joylashtirib ko’riladi. Oqimning (sektsiya yoki bo`limning) umumiy uzunligi qancha chiqsa uni joylashtirish qanday mo`ljal kilinayotganiga qarab, ikkiga, uchga va hokazoga bo`linadi. Bunda loyihalanayotgan oqim joylashtirilishi kerak bo`lgan tsexning kengligi hisobga olinadi. Tsexning kengligi 12,18,24,36,48. m olish tavsiya etiladi. Tsexning uzunligi ham, kengligi ham tirgak kolonnalarning (ustunlarning) qadamiga karrali bo`ladi. Tsex uzunasidagi kolonnalar kadami 6 m tsexning eni buylab kuyilgan kolonnalar kadami esa - 6 m yoki 12 m bo`ladi. Masalan, tsexning kengligi 24 m bo`lsa, kolonnalar bir-biridan 12 m oraliqda o`rnatiladi. Oqimlarni loyihalashda tsex sahnidan samarali foydalanishga harakat qilinadi, chunki korxonaning eng muhim ko`rsatkichlaridan biri har bir m2 ishlab chiqarish sahnidan olingan mahsulot miqdori hisoblanadi. Biroq tsexga uskunalarni, ish o`rinlarini xaddan ortik tikishtirib yuborish ishchilarning mehnat sharoitni yomonlashtiradi, xavfsizlik texnikasi normasini buzadi, yongindan saklanish uchun kerakli shartlarga xalal etkazadi. SHuning uchun birinchi navbatda bitta ishchi uchun belgilangan tipaviy sahn normasiga qanchalik rioya qilinganini tekshirib qurish shart. Loyihada bitta ishlovchiga qancha sahn to`g`ri kelishi - Ntip esa quyidagi formuladan aniqlanadi:
bu erda: Fx - tsexning (xonaning) sahna m ;
- amaldagi ishchilar soni.
Ikkita tasmali konveyerdan iborat ikki qatorli oqimning uzunligi 35 m dan ortiq bo`lsa, transportyor tasmalari orasida konveyerning boshidan ohirigacha 0.5 m joy koldirilgani ma`kul. Bu yuldan oqim ustasi konveyerning hamma ish o`rinlarini kuzatib borish, operatsiyalar qanchalik to`g`ri bajarilayotganini tekshirib yurish uchun foydalanadi. Tikuvchilikda oqimlar konveyerli yoki konveyersiz bo`lishidan tashqari guruhli - agregat oqimlar va kam seriyali oqimlar ham bo`ladi. Konveyerli oqimlarda tikilayotgan buyum bir ish o`rnidan ikkinchisiga mexanik transportyorlar yordamida, texnologik jarayonning muayyan, ya`ni kat`iy taktiga (ishlash me`yoriga) moslab o`tkazib turiladi. Konveyerli oqimlar ishini ta`minlab turadigan transportyor qurilmalarini yoki majoziy ma`noda konveyerlar deb yuritish odat bo`lgan. Konveyersiz va guruhli - agregat oqimlarda detallarni bir ish kat`iy bulmagan ritmda ishlaydigan mexanik trasportyorlar yordamida yoki qo`lda uzatib turiladi. Konveyerlar (trasportyor qurilmalari) tasmali. zanjirli, osma va adresli bo`ladi. Transportyorlarning harakatlanish xususiyatiga qarab konveyerlar uzluksiz ishlaydigan bo`ladi. Uzluksiz ishlaydigan konveyerlarda transportyor to`xtovsiz harakatlanib turadi. Vaqti-vaqti bilan ishlaydigan konveyerlarda esa transportyor to`xtab-to`xtab harakatlanadi. Transportyorlar vertikal-berk va gorizontal-berk bo`ladi.
Harakatlantiruvchi barabanlar o`qining qanday turishiga qarab konveyerlar vertikal-berk konveyerlarning bir qismi salt harakatlanib turadi. Gorizontal-berk konveyerlarning esa salt yuradigan qismi bo`lmaydi. Vertikal-berk konveyerlarning quyidagi turlari bor. 1. Bir chiziq bir qatorli konveyer. Bunda bir chiziq buylab joylashgan transportyor bo`lib, uning bir enida ish o`rinlari qatori bo`ladi. 2. Bir chiziq ikki qatorli konveyerlar. Bunda bir chiziq buylab joylashgan transportyorning ikki enida ish o`rinlari qatori bo`ladi. 3. Ikki chiziq ikki qatorli konveyerlar. Bunda transportyorlar ikkita chiziq buylab bir-biriga parallel urnatilgan bo`lib, ularning orasi zich yoki 0.6m ochiq bo`lishi mumkin. Har qaysi transportyorning faqat bir yonida ish o`rinlari qatori bo`ladi. Bu transportyorlarning harakat yo`nalishi va tezligi har xil bo`lishi mumkin. Har qanday konveyer qurilma harakatlantiruvchi stantsiyadan. karkasdan, taranglovchi stantsiyadan va tashish qurilmasidan iborat bo`ladi. Tashish qurilmasi konveyerning yuk kutaradigan va yuk tortadigan qismidir. Tashish qurilmasi sifatida rezinkalangan, ip tolali yoki brezent tasmali ishlatiladi. Ularning eni 400-700 mm gacha bo`lib, ikkita barabanga tortib qo`yiladi. Barabanlardan biri tasmani harakatga keltiradi, ikkinchisi esa uni taranglab turadi. Tortuvchi element sifatida tasmadan tashqari, kajavalar o`rnatilgan, vtulka rolikli zanjir ham ishlatiladi.
6-rasm. Kajavali transportyor.
7-rasm. Tasmali transportyor.
ham zanjir, ham tasmadan iboratdir. Bunday qurilmalardagi zanjir tasmaning
uzunasi buylab uning o`rtasiga biriktirilgan bo`ladi. Zanjir yulduzsimon tishlarga kiydirilgan bo`lib,uning ikki yonidagi erkin aylanib turadigan ikkita baraban tasmani tutib turadi. Tasma taxta to`siqlar bilan bo`limlarga (ish zonalariga) bulingan bo`ladi. Bir zanjirli vertikal-berk tipdagi KM konveyeri oqimdagi biriktirish bo`limlarigа mo`ljallangan. Bu konveyerda yarim - fabrikatlar karetkalarga osilgan holda tashiladi. Konveyer ish zonasining qadami buyum tikilayotganiga qarab 0.14- 0.30 m bo`ladi. Transportyorning o`rtacha tezligi 0.12 m/min , kengligi 0.12 m, balandligi 0.75 m. KZ va KM konveyerlarida buyumlar ratsional tezlikda uzatib turiladi, tikuvchilar ish bilan bir tekis ta`minlanib turiladi. Bu esa ish unumini oshirishga tikish sifatini yaxshilashga yordam beradi. Osma konveyerlar (9-rasm) ayollar jun kuylagini pardozlash sektsiyalariga mo`ljallangan. Bu konveyerlarda zanjir yuk kutaradigan va yuk tortadigan qism vazifasini bajaradi. Uning uzunasi buylab bir xil oraliqda ilgaklari bo`lib, ularga tikiladigan buyumlar osiladi. Ilgaklarning shakli buyum turiga qarab har xil bo`lishi mumkin. Ular orasidagi masofa esa tasmali transportyordagi ish zonalari kadamiga teng bo`ladi. Bu konveyer 6 m/min o`zgarmas tezlik bilan harakatlantiriladi. Osma konveyerlardan yana biri - ikki chiziqli burama konveyer bo`lib u pardozlash sektsiyalaridа ishlatiladi (10-rasm). Bunday konveyerlarda yarimfabrikatlar odatdagi kiyim ilgichlarda tashiladi. Uning burama valiklari diametri 30 mm po`lat trubalardan yasaladi. Trubalarning tashki tomoniga diametri 5 mm sim uraladi.
9-rasm. Osma konveyer.
Uralish kadami 26 mm. Ikki chiziqli burama konveyerda harakatlantiruvchi stantsiya valiklari ularni bir-biriga ulaydigan zanjir yordamida aylantirib turiladi. Vaqti-vaqti bilan ishlaydigan konveyerda transportyor tasmasi vaqti- vaqti bilan harakatga kelib, ish zonasi kadamiga teng masofaga suriladi va belgilangan harakat tezligiga mos vaqt ichida to`xtab turadi.Bunday konveyerning takti quyidagi kiymatga teng: t = tx + t to`xtam
10-rasm. Osma konveyerning bir turi - ikki chiziqli burama konveyer.
Vaqti-vaqti bilan ishlaydigan konveyerlarda transportyor tasmasining harakat tezligi rostlagichi tuzilish jihatidan har xil bo`ladi. Tuntarilmaydigan kajavalari bor kichik konveyerlar eni tor binolarda ishlatiladi. Bunday konveyer jarayonidagi ish o`rinlari ikkita qatoriga xizmat kursatadi. 1-qatordagi ishchilar ustki shoxobchadan, 2-qatordagilari esa ostki shoxobchadan foydalanadilar. Bu konveyerning kengligi tikiladigan buyum turiga qarab 0.4-0.6 m bo`ladi. Kushkavat konveyer tsex enidan kam joy oladi. Kam seriyali transportyorlar - TMS-1 va TMS-2 kam seriyali buyumlar tikiladigan oqimlardagina mo`ljallangan. TMS-1 o`rnatilgan oqimlarda 18-30 ta ish o`rni bo`ladi. Bu qurilmaning uzunligi ish o`rinlari nechtaligiga bog`liq. Kengligi esa 1.32 m, tasmasining harakat tezligi 6-8 m/min. Transportyorning tasmasi 2 ta bo`lib ularning ostki shoxobchasi salt yuradi. Kiyim bichigi (yarimfabrikat) oqimga tushirish joyida kutiyarimrga joylanib, transportyor tasmasiga qo`yiladi. Bu quti yarim transportyor tasmasining oxiriga yotganda burish diski ularni qarama-qarshi tomonga harakatlanayotgan 2chi tasmaga o`tkazib kuyadi. 2chi tasmaning oxirida ham burish diski bo`lib, u kutiyarimrni 2chi tasmadan birinchi tasmaga utkazib kuyadi. Oqimga tushiruvchi ishchi tashkiliy operatsiyalarning ish taqsimoti sxemasida mo`ljallangan texnologik tartibga asosan tashkiliy operatsiyalarning nomeri yozilgan
kartochkalarni tanlab, ularni kuti yarimidagi maxsus cho`ntakka solib qo`yadi. Kuticha shu nomerdagi operatsiyani bajaradigan ishchi ruparasiga borganda, ishchi o`z nomerini kurib, qutichadagi ishni olib tika boshlaydi. TMS-2 transportyorining TMS-1 transportyoridan farqi shundaki, unda faqat bitta vertikal-berk tasma bo`lib, uning ikkala shoxobchasi ham salt yurmaydi. TMS-2 o`rnatilgan oqimlarda 20-40 ta ishchi o`rni bo`ladi. Bu qurilmaning uzunligi ham ish o`rnining soniga bog`liq. Kengligi esa 0.74 m, tasmasining harakat tezligi 6-8 m/min. Quti yarim tasmaning ustki shoxobchasidan pastki shoxobchasiga va pastki shoxobchadan tushiruvchining stoliga avtomatik ravishda utaveradi. Yuqorida tasvirlangan transportyorlar yarimfabrikat solingan kutiyarimrni ish o`rinlariga avtomatik etkazib bermaydi. Ya`ni ular avtomatik adresli emas. Endilikda avtomatik adresli transportyorlar TKT-1 ishlatilmokda. Tasmali konveyer TKT-1 ning shartli belgilari quyidagicha 1-yurituvchi stantsiya, 2-ish o`rni, 3- kutiyarimrni qabul qilish joyi (ustki kavat), 4- quti yarimni qaytarib yuborish joyi (ostki kavat), 5- transportyor tasmasi, 6- tortuvchi qurilma, 7-dispetcherlik pul'ti, 8- tokchali javon (quti yarimni va bichik detallarini saqlaydigan joy), 9-rolikli konveyer, 10-yordamchi konveyer B- konveyerning kengligi, B- ish o`rni bilan birgalikdagi oqim kengligi, L-konveyerning uzunligi (5.5 dan 49 m gacha), L-javon va yordamchi konveyer bilan birga konveyerning uzunligi (14.9 dan 52.4gacha) L- ish joyining minimal uzunligi (16.5 m dan 54 m gacha ) tish o`rning oralig`i (1.25 m) Oqimda ishlaydigan ishchilar o`rni 13 dan 73 tagacha bo`ladi. Bunday transportyorlarda maxsus kuti yarim ishlatiladi Guruhli-agregat oqimlarda yarimfabrikatlarni bir operatsiyadan keyingi operatsiyaga utkazish uchun harakatlanmaydigan uzatish vositalari ham ishlatilishi mumkin.
б - uchburchak shaklidagi oralik stol; в - turtburchak shaklidagi oralik stol; г - javon; д - nova .
Agregatlarni joylashtirishda tsexning eni va uzunasi buylab o`tish yo’llari quyidagicha koldiriladi; asosiy o`tish yullari 3.0 - 3.5 m ; tsexning yon tomon devorlaridan agregat boshlanadigan joygacha ( ishga tushirish joyi ) va bitkazib chiqarish (tayyor mahsulot olish) joyi bor tomonda 3 - 4 m oqimga tushirish yoki bitkazib chiqarish joyi yo`q tomonda 2 - 2,5 m agregatning yon tomonidan devorgacha 1.1 - 1,2 m agregatlar orasidagi yo`l ( asosiy yuldan boshqasi )- tsexning eni buylab ikkita yoki uchta agregat joylashtirilgan bo`lsa 2.0- 2.5 m to`rtta agregat joylashtirilgan bo`lsa 1.5-2.0 metr masofa qoldiriladi. Agregatlarni joylashtirganda tirgak kolonnalar ko`ndalang o`tish yo`llariga to`g`ri kelib qolmasligi kerak. Agregatdagi ish o`rinlari bilan kolonnalar oralig`i kamida 0.4 m bo`lishi shart.
1. Texnologik oqimlarda ish o`rinlari nima asosda joylashtiriladi? 2. Texnologik oqimlarda ish o`rinlarini joylashtirishda nimaga e`tibor berish kerak? 3. Konveyer oqimlarni joylashtirganda nimaga rioya qilish lozim? 4. Guruhli-agregat oqimlarda ish o`rinlari qanday joylashtiriladi? 5. Texnologik oqimni tsexda joylashtirganda qanday o`lchamlarga e`tibor berish kerak? 6. Konveyerli oqimlarda qaysi transport vositalari ishlatiladi? 7. Tashish qurilmali konveyerlar qanday ishlaydi? 8. Ikki zanjirli vertikal berk tipdagi konveyer qanday ishlaydi? 9. Gorizontal-berk tipdagi konveyer qanday ishlaydi? 10. Harakatlanmaydigan transport vositalariga nimalar kiradi va ular qaysi oqimlarda qo`llaniladi?
Ish o`rni, ish o`rnini tashkil qilish, ish o`rinlarini joylashtirish; ko`ndalang, perpendikuyalr, dioganal, zigzagsimon, zanjirsimon, ketma-ket, ish o`rinlarini joylashtirish shartlari, ishlovchining tipik sahna normasi, tsex o`lchamlari, agregatni joylashtirish, transport vositalari; harakatlanuvchi va harakatlanmaydigan uzluksiz ishlaydigan tranportyor, vertikal -berk, transportyorlar, gorizontal berk transportyorlar, kajavali transportyor, tasmali transportyor, K3 konveyerli, osma konveyer, osma-burama konveyer, TMS-1, TMS-2, harakatlanmaydigan transportyorlar.
1. A.Ya.Izmest'eva va boshqalar "Proektirovanie predpriyatiy shveynoy promishlennosti"M.,"Legprombitizdat", 1983. 2. M.SH.Jabborova "Tikuvchilik texnologiyasi", T., "O`qituvchi", 1977. 3. M.SH.Jabborova "Tikuvchilik texnologiyasi", T., "O`qituvchi", 1999. 4. A.Ya. Izmest'eva va boshkalar "Texnologicheskie rascheti osnovnix tsexov shveynix fabrik", M., "Legkaya industriya", 1978. 5. V.P. Nesterov. Avtomatizirovannaya sistema proektirovaniya texnologicheskix protsessov. L.I. 1980 6. Z.A. Fatxutdinova. "Ma`ruzalar matni". B. "Muallif", 2003. 7. Z.A. Fatxutdinova. ESM i/ch TJL fanidan kurs ishini bajarish uchun uslubiy ko`rsatma. B., 2005.
Download 1,14 Mb. Do'stlaringiz bilan baham:
|
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish