Buxoro muhandislik texnologiya

 
 
TAJRIBA ISHI №4 
 
Ishlab chiqarish xonalari havosi tarkibidagi vodorod sulfid miqdorini aniqlash 
 
Ishning maqsadi:
  Ish  joylarida havosi tarkibida  vodorodli sulfid  gazining miqdorini  aniqlash 
usullari, jihozlari va qurilmalari bilan tanishish. 
Kerakli jihozlar va reaktivlar: 
1.
 
Aspirator yoki hajmi 2l ikkita shisha idish. 
2.
 
Shimib olgich (yutib olgich). 
3.
 
Byuretka. 
4.
 
Hajmi 200 ml kolba. 
5.
 
Barometr. 
6.
 
Termometr. 
7.
 
0,01 n yod eritmasi. 
8.
 
0,01n natriy giposulfid eritmasi. 
9.
 
0,5% suvli kraxmal eritmasi. 
Nazariy ma’lumotlar 
Vodorod  sulfid  (H
2
S)-bug’lanuvchi  rangsiz  hidli  gazdir.  Undan  aynigan  tuxum  hidi 
kelib  turadi.  Uni  ko’pincha  bаlchiq  gazi  deb  yuritiladi.  Ish  joylaridagi  havoda  ushbu  gaz 
oqsillarining  parchalanishi  tufayli  yig’ilib  qolishi  mumkin.  Vodorod  sulfidning  molekulyar 

---

128 
massasi  17mg  ni  tashkil  etadi.  Uning  havoda  ruxsat  etilgan  chegaraviy  konsentrasiyasi 
10mg/m
3
 ni tashkil etadi. 
 Ish joylarida H
2
S miqdorini sifatiy aniqlash usullariga quyidagi usullar kiradi. 
1.
 
Vodorod sulfid ta’sirida uksus-nordon qo’rg’oshin eritmasi bilan ho’llangan filtr qog’oz 
qora rang oladi. 
2.
 
Nitroprussid natriy bilan shimdirilgan filtr qog’oz qizil binafsha rang oladi. 
3.
 
Agar vodorod sulfid gazining konsentratsiyasi ish joyidagi havoda yuqori (0,0034 yoki 
3,4  mg/m
3
  va  undan  yuqori)  bo’lsa,  uning  mavjudligini  havoni  hidlash  yo’li  bilan  aniqlash 
mumkin. 
Ish  joylarida  ammiak  miqdorini  miqdoriy  aniqlash  usuli  keng  tarqalgan.  Buning  uchun 
hajmiy aniqlash usuli (titrometrik usul) dan va universal gazoanalizator (UG-2)dan qo’llaniladi.   
Titrometrik usulda tadqiq etiladigan havo yod suvli eritmasi orqali so’rib olinadi. Natijada 
havodagi  H
2
S  yod  vodorodli  kislota  hosil  qiladi.  Titrini  kamayishiga  qarab,  H
2
S  miqdori 
haqida xulosa chiqariladi.