Buxoro muhandislik texnologiya instituti

Soliq imtiyozlari-soliq to`lovchilarga soliqlar bo`yicha turli xil yengilliklar bo`lib, ular vaqtinchalik va doimiy, to`liq yoki qisman va boshqa ko`rinishlarda berilishi mumkin. Soliq imtiyozlarining turlari, amal qilish mexanizmlari, mezonlari mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasidan kelib chiqqan holda belgilanadi.

Soliq solish tamoyillari yoki prinsiplari soliq munosabatlarini amaliyotda tashkil etish, soliq solish, uni undirish amaliyotining mazmunini ochib beradi. Soliq solish tamoyillarini A. Smit o`zining «Xalqlar boyligining sabablari va tabiatlari» nomli kitobida (1776) ilk bor asoslab bergan va unda:

- Davlat fuqarolari davlat xarajatlarini qoplashda o`zlari hukumat muhofazasida foydalanayotgan daromadlariga muvofiq tarzda qatnashishlari lozim.

- Har bir odam to`laydigan soliq aniq belgilab qo`yilgan bo`lishi kerak bunda o`zboshimchalik ketmaydi. Soliq miqdori, to`lanadigan vaqti va tartibi uni to`lovchiga ham, boshqa har qanday odamga ham birday aniq va ma`lum bo`lishi zarur.

- Har bir soliq to`lovchiga har jihatdan qulay bo`lgan vaqtda va tartibda undirilishi kerak.

- Har bir soliq shunday tarzda o`rnatilishi kerakki, bunda soliq to`lovchining hamyonidan ketadigan pul davlat byudjetiga kelib tushadigan mablag’ga nisbatan ortiq bo`lishiga mumkin qadar yo`l qo`yilmasin, deb ta`kidlab o`tilgan.

2020yil yangi tahrirdagi Soliq kodeksining 7-moddasida Soliq solish prinsiplari berilgan: Soliq solish majburiylik, aniqlik va soliq organlarining soliq to‘lovchilar bilan hamkorligi, adolatlilik, soliq tizimining yagonaligi, oshkoralik va soliq to‘lovchining haqligi prezumpsiyasi prinsiplariga asoslanadi.

 Majburiylik prinsipi. Har bir shaxs ushbu Kodeksda belgilangan soliqlar va unda nazarda tutilgan yig‘imlarni to‘lashi shart.

Hech kimga soliqlar va yig‘imlarning barcha alomatlariga ega bo‘lgan, biroq ushbu Kodeksda nazarda tutilmagan yoxud uning normalari buzilgan holda belgilangan soliqlar va yig‘imlarni to‘lash majburiyati yuklatilishi mumkin emas.