Buxoro muhandislik texnologiya instituti

1.4. Soliq elementlari va soliqqa tortish tamoyillari.
Soliqqa tortish tizimining asosiy bo`g’ini hisoblangan soliq elementlari soliq solishda ifodalanadigan tushunchalar bo`lib, ular soliq to`lovchilar va davlat byud­jeti o`rtasidagi iqtisodiy-huquqiy munosabatlarda namoyon bo`ladi.

Soliq nazariyasida soliqqa oid munosabatlarni to`liq va teranroq ifoda etish uchun iqtisodiy voqeliklarning har bir kichik guruhlari muayyan nomdagi iboralar bilan izohlanadi. Soliq elementlari ham xuddi shunday soliqqa oid iqtisodiy hodisalarni izohlashga xizmat qiluvchi yaxlit tushuncha hisoblanadi. Soliq elementlari tushunchasi soliq solish tizimining muhim tarkibiy qismi bo`lib, uning o`zi ham kichik tizimni tashkil etadi, ya`ni soliq elementlari xam bir necha iqtisodiy kategoriyalarning yaxlit holdagi harakatini bildiradi.

2020 yil yangi tahrirdagi Soliq kodeksining 69-moddasida soliqlarning elementlari belgilangan.

Soliq to‘g‘risidagi qonun hujjatlarida soliqning barcha elementlari aniqlab qo‘yilgan taqdirdagina ushbu soliq belgilangan deb hisoblanadi.

Bunday soliq elementlariga quyidagilar kiradi:

1) soliq solish ob’yekti;

2) soliq bazasi;

3) soliq stavkasi;

4) soliq davri;

5) soliqni hisoblab chiqarish tartibi;

6) soliq hisobotini taqdim etish tartibi;

7) soliqni to‘lash tartibi.

Soliqni belgilashda soliq imtiyozlari va ularning qo‘llanilishi uchun asoslar nazarda tutilishi mumkin.