Buxoro muhandislik texnologiya instituti

1.3.Soliqlarning iqtisodiy mohiyati va ularning ahamiyati.
Soliq tushunchasi iqtisodiy kategoriya sifatida davlatning paydo bo`lishi va uning faoliyati davomiyligi bilan bevosita bog’liqdir. Shu o`rinda soliq kategoriyasi davlat iqtisodiy siyosati orqali iqtisodiy voqelik si­fatida yuzaga chiqishini ta`kidlash lozim. Soliq tushunchasi tor ma`noda davlat ixtiyoriga soliq to`lovchilardan majburiy tartibda undiriladigan pul tushumlarini ifodalaydi.

Soliqlar Soliq kodeksi asosida tartibga solinadi. 2007 yil 25 dekabr kuni O`zbekiston Respublikasining “O`zbekiston Respublikasining Soliq kodeksini tasdiqlash to`g’risida”gi O`RQ-136 sonli Qonuni bilan Soliq kodeksi qabul qilindi hamda 2008 yil 1 yanvardan kuchga kirdi.2014 yilda bu kodeksga qo’shimcha va o’zgartirishlar kiritildi, shuningdek O`zbekiston Respublikasining Soliq kodeksiga 2019 yilda Soliq konsepsiyasiga asosan bir necha qo’shimcha va o’zgartirishlar kiritildi . 2008 yilda kuchga kirgan Soliq kodeksi 2 ta - Umumiy va maxsus qismdan21 bo'lim 64 bob 392 moddadan iborat edi. 2020 yildagi yangi tahrirdagi Soliq kodeksi esa 2 ta- Umumiy va maxsus qismdan 21 bo'lim 71 bob 480 moddadan iborat.

Soliqlar deganda muayyan miqdorlarda undiriladigan, muntazam, qaytarib berilmaydigan va beg’araz xususiyatga ega bo'lgan, byudjetga yo'naltiriladigan majburiy pul to'lovlari tushuniladi. Soliqlar – davlat byudjeti yoki mahalliy byudjetlarga jismoniy yoki yuridik shaxslar tomonidan tovar va xizmatlarni ishlab chiqarganlari uchun yoki ishlab chiqarish omillaridan foydalganliklari uchun majburiy to`lovlar.