Buxoro muhandislik texnologiya instituti

Toifalash jadvalini to’ldiring

Xarajatlar	1.Ishlab chiqarish jarayonidagi ishtirokiga ko`ra	2.Ishlab chiqarishda sarf etiladigan resurslar manbaiga ko`ra	3.Mahsulot ishlab chiqarish hajmining o`zgarishiga nisbatan	4.Mahsulot tannarxiga olib borilishi jihatidan
ishlab chiqarish xarajatlari
doimiy xarajatlar
o`zgaruvchan xarajatlar
noishlab chiqarish xarajatlari
ichki xarajatlar
bevosita xarajatlar
ichki xarajatlar
bilvosita xarajatlar

2.Foyda va rentabellik tushunchalarini VENN diagrammasida ifodalang

3.Masalalarni yeching:

1. Masala. Quyidagi ma’lumotlardan kelib chikkan xolda, reja bo’yicha va amalda tovar mahsulotning bir so’miga sarflanishlarini va haqiqiy sarflanishlar rejaga nisbatan o’zgarishini pullik ifodada va foizda aniqlang, amalda rejaga nisbatan foydasini ham aniqlang.

Buyumlar	Tovar mahsulot chiqarish dona		Mahsulot birligi tan­narxi, So’m		Mahsulot birligi narxi, so’m
	Reja bo’yicha	Amalda	Reja bo’yicha	Amalda
A	68000	70000	120	122	140
B	72000	71000	60	57	85
V	50000	51000	80	77	110

2. Masala

Дастлаб «Келажак тонги» корхонасида уртача доимий харажат уртача умумий харажатларнинг 30 % ни ташкил килар эди. Ишлаб чикаришнинг харажатларига кура фойдалилиги (рентабеллиги) эса 40 % тенг эди. Инфляция жараёни натижасида уртача доимий харажатлар 10 %, уртача узгарувчан харажатлар эса 20 % усди. Агар корхона махсулот нархини 17 % га оширса, харажатларга кура ишлаб чикариш рентабеллиги нима тенг булади?

3. Masala Йил бошида «Б» корхонада махсулот ишлаб чикаришнинг уртача доимий харажатлари 180 сум/донани ташкил килар эди. Йилнинг охирида эса махсулот ишлаб чикариш 20 %га кискартирилди, доимий харажатлар аввалгича колди, уртача узгарувчан харажатлар 5 % га ошди, уртача умумий харажатлар эса 60 сум/донага узгарди. Йил охирида «Б» корхонада уртача узгарувчан харажатлар нима тенг булади?

4. Masala. A va B buyumlari bo’yicha reja va amalda ko’rsatgichlar:

Ishlab chiqarish va rea­lizatsiya, dona	22950	16600
Bitta buyum narxi, so’m	125	65
Buyum tannarxi, so’m	100	50

Yil mobaynida korxona tannarx A buyum bo’yicha 5%, B buyumi bo’yicha – 2,5% kamayishiga erishdi. Ulgurji narx o’zgarmadi. Mahsulotning haqiqiy rentabelligi barcha buyumlar bo’yicha rejaga nisbatan qanday o’zgarganini aniqlang.

Masalalarni hisoblash bo’yicha uslubiy ko’rsatmalar:

1) bir so’mlik tovar maxsulot xarajatlari quyidagi formula bilan hisoblanadi:

T1 s= TT/TM;

Bu yerda: TT- maxsulot ishlab chiqarish va sotish xarajatlari;

TM – Tovar maxsulot;

2) Maxsulot sotishdan olingan foyda quyidagi formula bilan hisoblanadi

Fs= SM- TT;

Bu yerda SM- sotilgan maxsulot

TT- maxsulot ishlab chikarish va sotish xarajatlari

3).Maxsulot ishlab chiqarishning zararsizlik nuktasi quyidagi formula bilan hisoblanadi;

Zn = Dx / B-Ux

Bu erda; Dx – Doimiy xarajatlar;

B- maxsulotning bahosi;

Ux – o’zgaruvchan xarajatlar

4) Mahsulot rentabelligi = Foyda*100% / Xarajatlar
5-MAVZU.O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOLIQ TIZIMI VA SOLIQ MUNOSABATLARI SUB`YEKTLARINING HUQUQ HAMDA MAJBURIYATLARI