Buxoro muhandislik-texnologiya instituti «chizma geometriya va muhandislik grafikasi» kafedrasi

2.8. Lekalo yordamida chiziladigan egri chiziqlar 
 
Lekalo yordamida chiziladigan tekis egri chiziqlarga lekal egriliklar deyiladi. 
Ularga ellips, parabola, giperbola, aylana evolventasi, Arximed spirali, tsikloida, 
epitsikloida, gipotsikloida Va kosinusoidalar kiradi.
Katta o’qi uzunligi AB kesmaga, kichik o’qining uzunligi SYe kesmaga teng 
bo’lgan ellipsni yasash. Chizma 2.22 da ko’rsatilgan. O’qlarning o’zaro kesishgan 
nuqtasi ellips markazidan 
2
АВ
Va 
2
СЕ
radiuslar bo’yicha aylanalar o’tkazamiz. Keyin 
katta aylanani teng 12 bulakka bulamiz Va markazlar bilan tutashtiramiz unda kichik 
aylana xam teng 12 bulakka bulinadi. Katta aylana 1,2,3,4,5,6,7,8 nuqtalaridan SE ga 
nisbatan parallel o’tkazamiz va kichik aylana 1', 2', 3', 4', 5', 6',7', 8' nuqtalardan AB 
ga nisbatan parallel o’tkazamiz. Chiziqlar o’zaro kesishib I, II,….. BIII (Rim 
rakamlar) nuqtalarni aniqlaymiz. Topilgan nuqtalar lekalo yordamida quyidagicha 
tutashtiriladi. 3 nuqtadan o’tuvchi qilib lekalo joylashtiriladi. Faqat 2 tasi 
tutashtiriladi, xuddi shundan keyingi nuqtalar tutashtiriladi. Chizma 2.22 
Chizma 2.23 

---

25 
Chizma 2.23 da parabola, chizma 2.24 giperbola chizma 2.25 da Arximed spirali, 
chizma 2.26da tsikloida, chizma 2.27 da epitsikloida, chizma 2.28 da gipotsikloida, 
chizma 2.29 da aylana evolventasi va chizma 2.30 da sinusoida va kosinusoidalar 
kursatilagan. 
Chizma 2.24 
Chizma 2.25 
Chizma 2.26 
Chizma 2.27
Chizma 2.28 

---

26 
Chizma 2.29 
Chizma 2.30 

---

27 
III. TASVIRLARNI YASASHNING ASOSIY QOIDALARI