Buxoro davlat unversiteti

Quydagi sxemada toshko’mir pirolizi sxemasi keltirilgan.

Neft va neft fraksiyalarini sanoatda qayta ishlash kimyoviy jarayonlari

Neftni qayta ishlash sanoatida eng zarur neft mahsulotlarini olish uchun va ularning siafatini oshirishda kimyoviy jarayonlar keng qo`llaniladi. Kimyoviy jarayonlarni qo`llash ilk neftdagi miqdoridan 1,5-2 marta ko`p bo`lgan miqdorda rangsiz neft mahsulotlarini olish bilan boradigan neftni chuqurroq qayta ishlashni ta'minlaydi.

Kimyoviy jarayonlar ko`pincha neft kimyoviy ishlab chiqarishlar uchun xomashyo olishga imkon beradi. Masalan, to`yinmagan uglevodorodlar - etilen, propilen, butilenlar, butadien; aromatik uglevodorodlar - benzol, toluol, etilbenzol, ksilollar, izopropilbenzol va boshqalar. Bunday xomashyo bazasida plastmassalar, sintetik kauchuklar, sintetik tolalar, yuvish vositalari va boshqa qimmatli mahsulotlar ishlab chiqarish amalga oshirilmoqda.

Qator kimyoviy jarayonlarni qo`llash rangsiz neft mahsulotlari va moylarning sifatini oshirishni ta'minlaydi – oltingugurtsizlantirish-ga, detonatsiyaga qarshi xossalarni oshirishga va turg`unlikni oshirishga, kokslanishni pasaytirishga, rangini yaxshilashga va shu kabilarga olib keladi.

Neftni qayta ishlashda qo`llaniluvchi va keng tarqalishga ega bo`lgan asosiy kimyoviy jarayonlarning ayrimlarini sanab o`tamiz: katalitik riforming, katalitik kreking, izomerizatsiya, gidrotozalash, gidrokreking, kokslash, piroliz, benzolni alkillash, izoparafin uglevodorodlarni alkillash, degidrirlash, oksidlash, polimerizatsiya va boshqalar.