Buxoro davlat unversiteti

Toshko’mir peki – asfalt tayyorlashda va to’ldiruvchi vosita sifatida foydalaniladi.

Moyli ko’mirdan olingan koks metallurgiyada, gazli ko’mirdan olingani esa sintez gaz va kalsiy karbid ishlab chiqarishda ishlatiladi.

Qo’ng’ir ko’mirni yarim kokslash – qoramoy olish maqsadida bajariladi. Ko’mir qizdirilgan gaz bilan qarama – qarshi ravishda 600 – 700^oC gacha qizdiriladi.

Qo’ng’ir ko’mirni yarim kokslashdagi mahsulotlar :

• 
  Yarim koks gazi – uchbu jarayon borayotgan pechlarni qizdirish uchun ishlatiladi (boshqa yoqilg’ilardan foydalanish maqsadga muvofiq emas);
  

• 
  Yengil moy, past sifatli benzin bo’lgani uchun undan surkov moylarini erituvchi yoki motor yoqilg’isi sifatida foydalaniladi;
  

• 
  Qo’ng’ir ko’mir qoramoyi – alkanlarni olishda foydalaniladi.
  
• 
  O’rtacha moy, tarkibida fenol bo’ladi, dizel yoqilg’isi sifatida yaroqli;
  

• 
  Og’ir moy, undan alkanlarning yuqori qatori gomologlari ajratiladi (parafin);
  

• 
  Qo’ng’ir ko’mir koksi – issiqlik berish qobiliyati : 25100 – 29300 KDJ/kg;
  

• 
  Smola osti suvi – undan fenol, ketonlar va ammiak ajratiladi