Buxoro davlat unversiteti agronomiya va biotexnologiya fakulteti

Olxo'rilar - (Prunus) turkumiga O'zbekistonda madaniy olxo'ri ( P . domestica) tog' olchasi ( P. divaricata ), qizil sulton (p . insitida ) qabilalar kiradi. Bular orasida olxo'ri (P domestica ) muhim meva o'simligi hisoblanadi. Uni ajdodlarimiz ( bundan 4000 yil ilgari ) olxo'rilarning bir nechta yovvoyi turlarini chatishtirish yo'li bilan hozirgi madaniy holatiga keltirishga muvaffaq bo'lganlar. Hozirgi kunda uning 200dan ortiq navi ma'lum . Gilos (Cerasus avium ) , olcha ( Cerasus vulgaris ), chiya ( Cerasus Tianschanica ) kabilar shular jumlasidan . Bu turkumning barcha turlari ham aholi tomonidan sevib iste’mol qilinadi.
Bodom (Amygdalus) turkumi . Bu turkumga kiruvchi turlar buta va daraxtlardan iborat. Barglari asosan nashtarsimon, qisqa bandli, ketma-ket o'rnashgan. To'pguli qalqonsimon, gullari pushti yoki och pushti, barg chiqarmasdan oldin
ochiladi. G ulqo'rg'oni murakkab, gulkosacha va gultojibarglari 5 tadan, changchilari ko'p, urug'chisi bitta. Mevasi quruq yong'oqmcva. Turkum 40 turni o'z ichiga oladi. Ular O'rtaycr dcngizi atroflarida, Osiyoda keng tarqalgan. O 'rta Osiyoda 9 ta, O 'zbekistonda 5 ta turi o'sadi. Oddiy bodom (A. com m unis) — bo'yi 4 —6 m ga yctadigan kcng shox-shabbali tikansiz daraxt. Gul tuzilishi, mcvasi va vegetativ organlarining tavsifi turkumga bcrilgan tavsifga juda o'xshaydi. O'zbekistonning tog'li tumanlaridagi sug'oriladigan yerlarda ekiladi. Tabiiy holda G'arbiy Tiyonshanda (Toshkcnt viloyati) o'sadi. Tabiatda achchiq mag'izli tuplari ham uchrab turadi. Bodomning mag'zi shifobaxsh xususiyatga cga. Bodomcha (A. spinosissima) turkumning boshqa turlaridan bo'yining pastligi (l,5-2m ), shox-shabbasining scrtikanligi, po'stlog'ining oqish kulrang bo'lishi va o'ta qurg'oq yerlarda, hatto toshlarning yoriqlarida o'sishi bilan farq qiladi. Undan quruq tog' yonbag'irlarini daraxtzor qilish va bodom, shaftolilar uchun payvantag sifatida foydalanish mumkin. Bu oilacha kamxastak (Ccrasus mahaleb), tog'olcha (Prunus sogdiana) ga o'xshash foydali turlarga boy turkumni o'z ichiga oladi. Xulosa qilib aytganda, ra’nodoshlar oilasi foydali turlarga boyligi bilan xalq xo'jaligida salmoqli o'rinni cgallaydi.