Buxoro davlat unversiteti agronomiya va biotexnologiya fakulteti

Ra'nolar kenja oilasi - Rosoideae
Buta va o't shaklidagi o'simlik . Barglari toq patsimon murakkab yonbargli. Gullari odatda aktinomorf , qo'sh gulqo'rg'onli, tugunchasi ustki yoki o'rta . Mevasi yong'oqcha , danak , ayrim hollarda etli , yong'oqcha gul o'rnida botgan holda joylashgan (itburun yoki na'matak , qulupnay, maymunjonlarning mevasiga o'xshash ) .
Itburun yoki Na'matak - (Rosa Canina)- ra'nolar turkumining hamdo'stlik mamlakatlarida 150ga yaqin turi, shu jumladan , O'rta Osiyada 39 turi ma'lum . Bularning aksariyat qismi tikanli buta , barglari toq patsimon murakkab , urug'chisi gul o'rni bilan tutash , uning ichida ko'p sonli danakchalar mavjud bo'lib , undan yolg'on meva shakllanadi. O'zbekistonda bu turkumning Rosa laxa - g'ovak na'matak Rosa fedtchenkoana - Fedgenko na'matagi , Rosa Maracandica - Samarqand na'matagi , Rosa camina - it na'matagi deb nomlangan turlari keng tarqalgan. Ular vitaminlarga boy o'simlik bo'lib , mevasi tarkibida A, B , C , D vitaminlarni ko'pligi tufayli qimmatli hisoblanadi. Ko'pgina madaniy atirgullar kelib chiqishiga ko'ra tabiiy holda tarqalgan yovvoyi na'matak bilan bog'liq .Ularning Rosa alba - oq atirgul , Rosa Chinensis - atirgul , Rosa domestica - qirq og'ayni , Rosa multiflora - guli ra'no singari turlari gulxonalarda o'stirilishidan tashqari muhim efir moylu o'simliklardan hisoblanadi. Qadim - qadim zamonlardan beri O'rta Osiyo xalq lari bu o'simliklarning toj barglaridan har xil murabbolar va nihoyatda xushbo'y ichimlik - gulob tayyorlashgan .
Rubus - Maymunjon turkumining 6 turi O'zbekistonda o't o'simliklarga boy tosh va shag'al toshli aralash tuproqli tog' yonbag'irlarida o'sadi . Ularning Rubus caesius - zangori maymunjon , Rubus idaeus - oddiy maymunjon , Rubus sanguineus - qora rangli maymunjon deb nomlangan turlari o'sadi , ularning barchasi tikanli buta shaklidagi o'simlik .
Qulupnay - Fragaria yertutning yovvoyi holda 6 ta , madaniy holda 2 ta turi uchraydi . Ularni aksariyat qismi ko'p yillik o't o'simlik . Barglarining , oxiri mo'ylovga aylangan , mevasi shirali yolg'on meva ko'pincha qizil rangli.