Buxoro davlat universitetining

Tarixiy (an’anaviy) yozuv
. So‘z va qo‘shimchalarning hozirgi 
o‘zbek adabiy tili uchun me’yoriy bo‘lmagan, tarixiy variantlaridan 
yozma nutqda foydalanilishi o‘zbek imlosining tarixiy-an’anaviy 
yozuv qoidasiga muvofiq amalga oshiriladi. Aniqrog‘i, so‘z va uning 
qismlarini hozirgi holaticha emas, tarixiy, an’ana tusiga kirib qolgan 
shaklida yozish bugungi imlo nuqtayi nazaridan xato hisoblanmaydi: 
chorizm (sarizm), pudratchi (podryadchik), buyruq (amr), nima uchun 
(nechun), u (ul), uni (oni). Shuningdek, ko‘pgina qo‘shimchalarning 
yozilishida ham bu holatni ko‘rishimiz mumkin: 
-gin/gil borgil//borg‘il. …so‘zimni uch bora quloqqa ilgil… 
(A.Oripov)
-mi/mu qoldimu, keldimu. …sevgini o‘lchab bo‘lurmu toshu 
tarozu bilan….(E.Vohidov) 
Farqlovchi yozuv.
Tilimizdagi shaklan bir-biriga yaqin so‘z va 
qo‘shimchalarni nutqda farqlashni talab etuvchi yozuv qoidasi. -li/-
lik/-liq, -chan/-chang, -dash/-dosh: gurunchli/gurunchlik, paltoli/ 
paltolik, 
otalik/otaliq, 
yondash/yondosh, 
ishchan/yaktakchang. 
Shuningdek, azm-azim, tunamoq-to‘namoq, yot-yod, yoriq-yorug‘ va 
h.
 
O‘z-o‘zini nazorat qilish savol va topshiriqlari:
1. Orfografiya nima? U grafikadan qanday farqlanadi?
2. Orfografiya qoidalarining tuzilishi qanday prinsiplarga 
asoslanadi?
3. Kirillcha o‘zbek yozuvi imlo qoidalari qachon tasdiqlangan? 
Yangi (lotincha) o‘zbek yozuvining imlo qoidalari-chi?
4. 
«O‘zbek orfografiyasining asosiy qoidalari» qanday 
bo‘limlardan 
tarkib 
topgan? 
(Bo‘limlarning 
nomlanishi, 
paragraflari...).
5. Lotincha o‘zbek yozuvining imlo qoidalari qanday 
bo‘limlardan tarkib topgan? (Bo‘limlarning nomlanishi, modda va 
bandlari).
6. Kirillcha o‘zbek yozuvi imlosidagi qaysi qoidalar lotincha 
o‘zbek yozuvi imlo qoidalari sirasiga kiritilmagan? Sabablari?

---

117 
7. Har ikkala «qoidalar» to‘plamida harflar imlosiga oid qanday 
farqlar bor?
8. Har ikkala «qoidalar» to‘plamida asos va qo‘shimchalar 
imlosiga oid qanday tafovutlar bor?
9. Har ikkala «...qoidalar» to‘plamida qo‘shma so‘zlar imlosiga 
oid qanday tafovutlar bor?
10. 
Har 
ikkala 
«...qoidalar» to‘plamida chiziqchaning 
qo‘llanishiga oid imloda qanday tafovutlar bor?
11. Har ikkala «...qoidalar» to‘plamida bosh harflar imlosiga oid 
qanday tafovutlar bor?