Buxoro davlat universitetining

Amorf tillarning
o‘ziga xos xususiyati shundaki, ularda gap 
tarkibidagi so‘zlar hech qanday so‘z o‘zgartuvchi qo‘shimchalarsiz, 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri birikib, bog‘lanib keladi. Bunday tillarda grammatik 
ma’no yordamchi so‘zlar, so‘z tarkibi, muzikal urg‘u va ohang 
(ohang) orqali ifodalanadi. Mazkur vositalar so‘zlar orasidagi sintaktik 
munosabatni o‘rnatish uchun xizmat qiladi. Amorf tillarga xitoy, tibet, 
birma, vetnam va xitoy-tibet oilasiga mansub bo‘lgan boshqa tillar 
misol bo‘la oladi. 
Agglyutinativ tillarda
har bir grammatik ma’no odatda alohida 
affiks bilan, ma’lum bir grammatik ko‘rsatkich bilan ifodalanadi. 
Masalan, 
maktablarga
so‘z shakli tarkibidagi –
lar
qo‘shimchasi 
ko‘plik ko‘rsatkichi, -
ga
affiksi jo‘nalish kelishigi ko‘rsatkichidir. 

---

29 
Bormadilar
so‘z shakli 
bor
- o‘zak, -
ma
– bo‘lishsizlik shaklini 
yasovchi affiks, -
di
– yaqin o‘tgan zamon shaklini yasovchi affiks, -
lar
– III shaxs ko‘plikni ifodalovchi affiksdir. Bunda biror affiks 
o‘zakka yoki ma’lum bir affiksga qo‘shiladi. 
Agglyutinativ tillarga turkiy tillar, shu jumladan, o‘zbek tili, fin-
ugor tillari, dravid, indonez, hindu tillari va boshqalar, shuningdek, 
alohida tillar hisoblanmish yapon va koreys tillari kiradi. 
Flektiv tillarda
birdan ortiq grammatik ma’no odatda birgina 
grammatik ko‘rsatkich orqali ifodalanadi. Masalan, rus tilidagi 
kniga
so‘zshakli tarkibidagi –
a
affiksi (tugallanmasi) uch grammatik 
ma’noni: 1) jinsni (jenskiy rod), 2) bosh kelishikni (imenitelniy 
padej), 3) birlik sonni (yedinstvennoye chislo) bildirib kelgan; rus 
tilidagi 
uchu
so‘z shakli tarkibidagi -
u
 
affiksi ham uch grammatik 
ma’noni: 1) aniqlik (xabar) maylini; 2) hozirgi zamonni; 3) 3-shaxs 
birlikni ko‘rsatish uchun xizmat qilgan. 
Flektiv tillardagi bunday grammatik ko‘rsatkich (tugallanma)