Buxoro davlat universitetining

 
O‘z-o‘zini nazorat qilish savol va topshiriqlari:
1. Dialektologiya bo‘limining obyekti va vazifalarini izohlang.
2. O‘zbek tili leksik qatlamining tarkibini tushuntirib bering. 
3. Atamalar haqida ma’lumot bering. 
4. Qarluq lahjasining o‘ziga xos fonetik, morfologik va 
grammatik jihatlarini izohlang. 
5. Qipchoq lahjasining o‘ziga xos fonetik, morfologik va 
grammatik jihatlarini izohlang. 
6. O‘g‘iz lahjasining o‘ziga xos fonetik, morfologik va grammatik 
jihatlarini izohlang. 
7. Shevaning adabiy til bilan munosabatini tushuntirib bering. 
8. Milliy til va uning tarkibini tushuntirib bering. 

---

24 
Uyda bajarish uchun mashqlar. 
1-mashq. 
Berilgan so‘zlarni adabiy til va shevaga oid so‘zlarga 
ajratib yozing. 
Do‘ppi, go‘sala, to‘sin, juvona, zangi, gujum, donasho‘rak, 
buzoq, inak, narvon, zaldori, shoti, sabzi, qaroli, sigir, paypoq, dala, 
o‘rik, bodbezak, chayla, xapitmoq, varrak, g‘o‘lin, turshak, dala, 
qayrag‘och, yobon, kosa, mag‘al, mos, kalapo‘sh, qolin, ota, gilam, 
lo‘li, qayish, shilpildoq, gilos, mo‘ylov, olcha, qaptal, yon, g‘o‘z, 
objo‘sh, ada, bo‘lakdan, bopta, burut, o‘jak, jo‘gi, jelatka, nimcha, 
jilob, g‘ilak, sho‘rdanak, burjaq, do‘l, gashir, olxo‘ri, novvos, atiz, 
karvich, g‘isht, bolor, cho‘milmoq, pichak, somsa, dajam, g‘azab.
2-mashq. 
Gaplardagi sheva so‘zlarni topib, ma’nosini izohlang. 
Yozuvchi bu so‘zlarni nima maqsadda ishlatganini tushuntiring. 
1. Uch kundan beri bosim chap ko‘zim uchar edi. Hartugir, 
yaxshilikka buyurdi. – Zarari yo‘q, eshikdagilar tinchmi? (S.Ahmad)
2. Qishloq o‘rtasidan ro‘d o‘tar edi. G‘o‘zalar xishova qilingach, 
obdorlar yerlarni sug‘orar edilar. Biz g‘o‘zani uch-to‘rt xishova 
qilamiz, to‘rt-besh bor sug‘oramiz.
3. Uyiga militsioner yuborib yuragini po‘killatib qo‘yardim. O‘zi 
oyogini qo‘liga olib yugurib kelardi elanib! 
(S. Nurov)
4. Oying bilan magazinga chiqinglar-da, yetmaganiga qo‘shib, 
bitta bopta kostum olinglar. 
(M. Ismoiliy)
5. Rayim yaznamiz sal g‘irrom kuyovlardan chiqib qoldi. 
(S. 
Siyoyev)
6. Toshsoqa magistral kanalining ham quti o‘chib qolgan – suv 
o‘ltangda shildirab qolgan. 
(E. Rahim)
7. Odamlar cholni o‘rlikda qancha ayblamasin, lekin u jo‘n 
turmushga ko‘nikib ketolmadi. 
(N. Norqobilov)
8. Hoy uka, sekinroq gapir, qopining orqasida odam bor. 
(J. 
Sharipov)
9. – Osilgan kim? – Qiyotlik g‘o‘ch yigit. 
(J. Sharipov)
10. Yo‘lavchilar o‘ylaridan avqot qilib chiqib edilar. Ular 
cho‘ldaki bir-biridan judo uzoq quduqlardan suv olib ichaydilar. 
Manzil holi uzoq edi, quyosh tik kegan, qizigan qumdan olov chig‘ip 
turupti.

3-mashq:
 
Berilgan matnni ingliz tilidan o‘zbek tiliga tarjima 
qiling. Matn mazmunini so‘zlab bering. 

---

25 
The House 
Mr. and Mrs. Smith have one son and one daughter. The son's 
name is John. The daughter's name is Sarah. 
The Smiths live in a house. They have a living room. They watch 
TV in the living room. The father cooks food in the kitchen. They eat 
in the dining room. The house has two bedrooms. They sleep in the 
bedrooms. They keep their clothes in the closet. There is one 
bathroom. They brush their teeth in the bathroom. 
The house has a garden. John and Sarah play in the garden. They 
have a dog. John and Sarah like to play with the dog.