Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti «tuproqshunoslik va geografiya»

Qo‘zoqli qalampir. Qalampirning chuchuk va achchiq navlari mavjud. Achchiq navlar ziravor sifatida ishlatiladi. “Farshlangan qalampir” navli konservalar ishlab chiqarish uchun to‘g‘ri kesik konus, piramida yoki parallelepiped shaklli chuchuk navli qalampirlar ishlatiladi. Hosilning uzunligi 6–9 sm, diametri 4–6 sm, devor qalinligi 5–8 mm va yupqa nozik po‘stloqli bo‘lishi kerak.
Texnik etilgan holatda qalampir to‘la shakllangan tekis yashil yoki och yashil rangli mevaga ega. Fiziologik jihatdan etilgan holda qalampir qizil rang oladi. Qizil, sariq va yashil qalampirlar navlangan holda konservalanishi mumkin.
Bulg‘or 79, YUbileyniy 307, Qizil konservali 211, Mumsimon Senyushkina, Drujniy 401, Oq Qrim 29, Avgust, Novocherkasskiy 35 navli qalampirlardan konserva juda sifatli chiqadi.
Qalampir konservalash uchun zavodga avgust–oktyabr oylari oralig‘ida keltiriladi. Konservalash davrini oshirish uchun tuzlangan va – 18⁰S temperaturada saqlangan tez muzlatilgan qalampirlardan foydalanish mumkin. Muzlatilgan qalampir eritilmay hamda blanshirlanmay ishlatiladi.
Qalampir tarkibida 7–9% quruq modda, jumladan, 4–5% qandlar (asosan monosaxaridlar), 1–2% sellyuloza, 1,3% azotli moddalar, 0,5% kul mavjud. Qalampirning kislotaliligi – 0,1% gacha. Qalampir tarkibi S vitaminiga boy (100 gda 150–250 mg). Qizil qalampirning har 100 gda 2 mg karotin mavjud.
Qalampir tarkibida kapsaitsin mavjudligi tufayli uning ta’mi achchiq.
Tomatlar. Bu – sabzavotning lotincha nomi, asli turli xalqlarda turlicha atalishi mumkin. Farsh solib konservalash uchun diametri 4 – 6 sm bo‘lgan, yuzasi silliq, sharsimon tomatlar ishlatiladi. Ushbu talablarga Kuban, Krasnodarets, Mayak navlari javob beradi.
Qizil rangli pishgan tomat konservalanadi. Qizargan tomatlar ham konservalanishiga ruxsat etiladi.
Kabachoklar. Texnik etilgan kabachoklar uzunchoq-oval shaklga ega bo‘ladi, rangi tekis och-yashil, urug‘i shakllanmagan. Hosil uzunligi 15–20 sm, diametri 4–7 sm. Pishib o‘tgan kabachoklar o‘lchami haddan tashqari kattalashib ketadi, rangi sarg‘ayadi.
Grecheskiy, Odesskiy 52, Gribovskiy 37 navli kabachoklar keng tarqalgan. Kabachoklar ilk pishuvchi poliz mahsuloti, uni qayta ishlash konservalash mavsumini kamida bir oyga cho‘zadi.
Kabachoklar 6–7% quruq moddaga ega, jumladan, 5% monosaxaridlar, 0,2–0,3% sellyuloza; 100 gda 15 mg S vitamini, kamida 0,1% kislotalar mavjud.
Patissonlar. Patissonlar yumaloq likobsimon yassi yoki piyolasimon bo‘lishi mumkin. Hosil sutrangdan oltin sariq ranggacha bo‘lishi mumkin.
Ikra ishlab chiqarish uchun Oq ertagi, Sariq yassi, Oq dumaloq, Oq yassi, Oq piyolasimon, O‘rdak bo‘yin, YOzgi oltin kabi navlaridan foydalaniladi.
Patissonlarda 6–8% quruq moda, jumladan, 3–4% monosaxaridlar, 1,3% sellyuloza, 0,7% kul, qariyb 0,6% azotli moddalar mavjud. Xom ashyoning kislotaliligi juda past bo‘lib, 0,03–0,1%ni tashkil etadi.