Buxoro davlat universiteti repablic of uzbekistan

Doson qahratonidan Sirqiraydi suyaklar,

Neruda dostonidan Mador olar yuraklar,

Azobga berar bardosh,

Axir, chiqar-ku quyosh!

Yuqorida qayd etilganlardan tashqari, bu davrda «Yurakdagi o‘q» (Nazarmat), «Tanovar» (H. Sharipov), «Kelinchak», «Bo‘zto‘rg‘ay» (O. Hojiyeva), «Rajab Ashurov dostoni» (J. Kamol), «Erk sadolari» (E. Samandar) singari dostonlar ham yaratildi.

Bu davrda o‘zbek shoirlari she’riy roman janriga ham murojaat etdilar. «Ziyod va Adiba» (Mirmuhsin), «Shukuhli karvon», «Notinch Xuroson» (B. Boyqobilov), «Boqiy dunyo» (M. Ali), «Bir savol» (H. Sharipov) kabi asarlar she’riy roman yaratish sohasidagi izlanishlar samarasidir.

To'g'ri. bu davrdagi o'zbek she’riyatida yutuqlar bilan birga. turli nuqsonlar. «o'rtamiyona» asarlar, g'oyaviy-badiiy zaif she’rlar. zamonasozlik alomatlari ham ko'zga tashlanadi.

Umuman olganda. 60-80-yillarda o'zbek she’riyati o'z taraqqiyotining yangi bosqichiga ko'tarila bordi. So'z san'atida kundalik mavsumiy mavzulardan tortib to ekologiya va siyosatga qadar rang-barang mavzularda turli asarlar yaratildi. Natijada, bu davrda o'zbek she'riyatining shuhrati, qadr- qimmati mamlakat bo'ylab tobora osha bordi. G'afur G'ulom «Sarhisob» she’rlar to'plami, Zulfiya «Kamalak» va «Shalola» kitoblari. Ramz Bobojon «Obi hayot» dostoni uchun Davlat mukofotiga sazovor bo'lishdi. Bir qancha shoirlarning eng yaxshi she’rlari, dostonlari turli tillarga tarjima qilindi va ko'pchilikka manzur bo'ldi.

Bu davrda o'zbek nasri ham ko'p jihatdan rivojlandi. Natijada, u adabiyotning yetakchi janriga aylandi. Bu davr o'zbek nasri sohasida Oybek, A. Qahhor, Sh. Rashidov, R. Fayziy, M. Ismoiliy, Said Ahmad, A. Muxtor, P. Qodirov, O. Yoqubov, Shuhrat, H. G'ulom, Mirmuhsin, H. Nazir, S. Anorboyev, S. Zunnunova, M. Qoriyev, Ne’mat Aminov, Farhod Musajonov, Erkin Samandar. Sa’dulla Siyoev singari tajribali yozuvchilar ijod etdilar. Shu bilan birga, nasrda O'lmas Umarbekov, O'ktam Usmonov, O'tkir Hoshimov, Shukur Xolmirzayev, Murod Muhammad Do'st, Tog'ay Murod, G'affor Hotamov, Xayriddin Sulton, Nurali Qobul va boshqa yosh, iste’dodli adiblar ham samarali ijod qildilar.

Bu davrda, avvalo, ocherk, badiiy publitsistika va hikoya janrlari rivoj topdi. Asqad Muxtor. Said Ahmad, O. Yoqubov, Mirmuhsin. P. Qodirov, O'. Umarbekov, O'. Hoshimov, Sh. Xolmirzayev, U. Nazarov va boshqalarning hikoya hamda ocherklarida zamondoshlarning realistik obrazlari yaratildi.

XX asrning 60-80-yillarida o‘zbek dramaturgiyasida ham olg‘a siljish kuzatildi. Bu sohada K. Yashin, Uyg‘un, M. Shayxzoda, I. Sulton, N. Safarov, Sarvar Azimov, Hamid G‘ulom, B. Rahmonov, T. To‘la, R. Bobojon, Said Ahmad, 0‘. Umarbekov, E. Vohidov, Shukrullo, Mashrab Boboyev, Sh. Boshbekov, A. Ibrohimov, H. Muhammad kabi yozuvchilar samarali mehnat qildilar. Natijada turli mavzularda ko'plab sahna asarlari yaratildi. «Vixogo» (K. Yashin), «Mirzo Ulug‘bek» (M. Shayxzoda), «Abu Rayhon Beruniy», «Zebuniso» (Uyg'un), «Noma’lum kishi» (I. Sulton), «Bahor arafasi» (B. Rahmonov), «Nodirabegim» (T. To‘la) singari pyesalarda xalqimizning uzoq va yaqin o‘tmishi qalamga olindi.

Bu davrda asosiy diqqat-e’tibor turli xil zamonaviy mavzularni aks ettirishga qaratildi. Hozirgi zamon voqeligini tasvirlashda, eskilik bilan yangilik o‘rtasidagi kurashni, to‘g‘rilik va halollik, adolat va haqqoniyat, mehr-oqibat va sevgi- muhabbat mavzularini yoritishda dramaturglar bir qator yutuqlarga erishdilar. Bu yutuqlarni «Ayajonlarim» (A. Qahhor), «Imon» (I. Sulton), «Parvona» (Uyg'un), «Oltin devor» (E. Vohidov), «Toshbolta oshiq» (H. G‘ulom), «Qiyomat qarz»(O'. Umarbekov), «Kelinlarqo'zg'oloni»(Said Ahmad) kabi pyesalar misolida ochiq ko‘rish mumkin. Bu asarlar mavzu jihatidangina emas, badiiy mahorat jihatidan ham qimmatlidir. Ularda ko'pchilikni qiziqtiradigan masalalar aks ettirilgan. Yorqin obrazlar yaratilgan.

Izzat Sultonning «Imon» dramasida olimlar hayoti tasvirlanib, yuksak axloq sohibi Yo‘ldosh Komilov obrazi yaratildi. Komilov oilasi hayoti misolida o‘zbek ziyolilarining ijtimoiy-ma’naviy, moddiy-maishiy, ilmiy-madaniy turmush tarzi ko‘rsatildi. Bu oila a’zolarining jamiyatdagi o‘rni va xizmatlari, axloqu e’tiqodlari, o‘zaro munosabatlari har qanday kishining havasini keltiradi. Bu oila a’zolarining biri — professor, yana biri — institut direktori, ikkinchisi — taniqli jurnalist, uchinchisi — vrach. Ularning e’tiqodlaricha, Vatan va xalq uchun vijdonan xizmat qilish, jamiyat va oilada halollik bilan hayot kechirish katta baxt. Asarda shu xususiyatlar barcha kishilarning zaruriy insoniy burchi bo'lishi kerak degan muhim g'oya olg‘a suriladi. Ana shu aqidalardan chekingan kishilar ayovsiz fosh etiladi.

Dramaning bosh qahramoni Yo‘ldosh Kornilov butun umri davomida bor kuchini, aql-zakovatini, bilimini xalq ishi uchun xizmat qilishga bag‘ishlab kelgan. U farzandlarining ham o‘ziday pok vijdonli bo‘lib o‘sishlari va xalqqa halol xizmat qilishlarini istaydi. Shu bois ota o‘g‘li Orifning yengil yoini tanlaganiga chiday olmaydi. Yoidosh Kornilov xarakteri uning o‘gii Orif va makkor Sanjarovning razilliklariga, tubanliklariga qarshi kurash jarayonida yaqqol gavdalanadi. Orifning nomzodlik dissertasiyasi marhum professor Yusupovning qo‘lyozmasidan ko‘chirib olinganligi ma’lum bo‘lgach, Yo‘ldosh Kornilov kuchli g‘azab o‘tida yona boshlaydi. Yo‘ldosh Kornilov xarakterining kuchliligi shundaki, u Orifni qing‘ir yo‘ldan qaytishga, vijdon va haqqoniyat oldida tiz cho‘kishga majbur etadi.

Savol va topshiriqlar
1.O`rganilayotgan davrga tavsif bering.

2.Ushbu davrda milliy adabiyotga xos asosiy tamoyillarni belgilang.

3. Mazkur davrda she`riyat sohasida e`tiborga loyiq qanday asarlar yaratildi?

4. Ushbu yillarda roman janri taraqqiyoti qanday kechdi?