Buxoro davlat universiteti pedagogika kafedrasi «umumiy pedagogika»

sihat  salomatliklari  yo’lida»)  kabi  siyosiy-huquqiy  va  tarixiy-badiiy  va  tibbiyotga 
oid  asarlarni  yozdi.  Bu  asarlar  Abulg’oziy  Bahodirxonning  tarixiy,  siyosiy  va 
huquqiy qarashlarini o’rganishda asosiy manba bo’lib xizmat qiladi.  
Binobarin,  jabr-zulm,  zo’rlik  va  haqsizlik  Abulg’oziy  yashab,  ijod  qilgan 
muhit-feodal  jamiyati  uchun  xarakterlidir.  Abulg’oziy  toj -taxt  uchun  mamlakatni 
parchalab  yuborayotgan,  el-yurtga  notinchlik  keltirayotgan,  xalq  boshiga  kulfat  va 
baxtsizlik  urug’ini  sochayotgan  o’z  akalari  Asfandiyorxon,  Habash  va  Elbars 
sultonlarni  «Shohlik  sharobidan  mast  bo’lg’on  nodonlar»,  deb  ataydi  va 
mamlakatni  tadbirkorlik  bilan  boshqarolmagan  Po’lod  sultonning  axloqsizligi  va 
noqobilligini  shunday  tasvirlaydi:  «Po’lod  sulton  aqlsiz,  tentak  erdi.  Aning  ikki 

---

85 
 
odati bor edi. Tahi bir, «ikki  kichik» barmog’ini bosh barmog’ining ustinda qo’yib, 
ikki  kichik  barmog’ini  urub,shirq-shirq  qilib  ovoz  chiqarar  erdi,  nechukkim 
masxaralar,  ma’rakagirlar  qilurlar.  Ikki  qo’lini  shundoq  qilib  «Shiliqru!»,  der  erdi. 
Har qilg’on sayin «Shiliqru!», der erdi. Bir karat so’rdikim: 
- Xurosonga karvon ketaturg’on bormu?- deb: 
- Karvon tuna kun ketdi, - dedilar. Bir kishiga hukm etdi: 
-  Bor,  taqi  karvonning  barchasini  qaytarib,  olib  kel!  Sog’cha  qudug’inda 
karvonning  keyinidin,  etib  qaytarib  Xivaqqa  olib  keldilar.  Ulug’  musulmonlarning 
ko’nglina  bu  ma’qul  bo’ldikim:  «Albatta,  sulton  Xuroson  bilan  yov  bo’ladur.  Yo’q 
ersa,  o’zga  ish  uchun  bo’lsa  bizning  birimizning  qaytarmoq  kerak  erdi?»  Karvon 
xalqni  barchasin  sulton  oldiga  olib  keldilar.  Sulton  ularning  yuzlarina  boqib, 
qo’llarini shirq-shirq etib dedi: 
-  Menga  bir-etti  pok  Shiliqru!  To’rt  besh  karat  takror  etdi.  Karvon  xalqi 
tushunmaydilar. Sultonning navkarlari aytdi:  
- Menga bir-etti poki keltur! 
O’zga nimarsa kerakmas! – deytururlar. Boring, keling!». 
Abulg’oziy  hukmdor  mard,  tadbirkor,  irodali,  sabr-toqatli  bo’lishi,  har  qanday 
qiyin  vaziyatda  ham  o’zini  yo’qotib  qo’ymasdan  to’g’ri  va  oqilona  hukm  chiqarishi 
lozimligini  alohida  ta’kidlaydi.  U  otasining  fitnachilarga  bo’lgan  munosabatiga 
to’xtalib:  «Xonning  fe’li  kengligi  va  gunohkorlarni  avf  qilgani  otamiz  xonning