Buxoro davlat universiteti «O’zbekiston tabiiy geografiyasi» fani bo’yicha ma’ruza matni



Download 1,51 Mb.
bet132/144
Sana12.01.2022
Hajmi1,51 Mb.
#336771
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   144
Bog'liq
Buxoro davlat universiteti «O’zbekiston tabiiy geografiyasi» fan (1)

BOBOTOG` OKRUGI


Okrugni g`arbda Surxondaryo shimoldan Hisor, sharqdan Kofirnixon, janubdan Amudaryo vodiylari o`rab turadi. Biz okrugning sharqiy chegarasini shartli ravishda O`zbekistonning Tojikiston bilan bo`lgan ma'muriy chegarasi orqali o`tkazamiz.

Bobotog` okrugi bo`r, paleogen, neogen davr yotqiziqlaridan tarkib topgan bo`lib, ular alp tektonikasi ta'sirida ko`tarilgan. O`zining geologik tuzilishi jihatidan eng yosh o`lka hisoblanadi. Bu yerdagi keksa tog` jinslari bo`r davriga xos bo`lib, Qizil gil, Qizilqumtosh, Qizil mergol konglomerat hamda ohaktoshlardan iborat. Tog`ning quyi qismlari esa paleogen va neogen davr ohaktoshlari mergellari, Qizilqumlari va konglomeratlar uchraydi. Okrugning tog` etaklaridagi daryo vodiy va botiqlarida antropogen davrning allyuvial-prolyuvial yotqiziqlari, lyossli qumloq, shag`al va boshqa yotqiziqlar ko`p uchraydi.

Bobotog` okrugi relyefiga ko’ra ham Hisor - Zarafshon okrugidan farq qiladi.

Bobotog` Hisor tog`idan Hisor vodiysi orqali ajralgan bo`lib janubda to 37gr. 30 min. shimoliy kenglikkacha taxminan 100 km cho`zilgan. tog`ning janubiy qismi Tusuntog`, Turtog` so`ngra Kakitog` deb atalib, to Amudaryog`acha borib yetadi. Lekin okrug hududiga Bobotog`ning o`zi kiradi. Uning janubiy qismi Tojikistonga qaraydi.

Okrug hududida Bobotog`ning o`rtacha balandligi 1200-1500m. Eng baland qismi 38 gr. shk. Zarkosa cho`qqisidir. (2286m)

Okrug kuchli denudatsiyaga uchragan. Daryo va soylar kesib yuborgan. Uning ustiga karst jarayoni relyefni murakkablashtirgan.

Okrugning tog`li o`lka bo`lishiga qaramay qishi iliq, yozi esa issiq bo`ladi. Okrug shimoldan, sharqdan katta-katta tog`lar bilan o`ralgan va janubda joylashganligi bunga sabab. Okrugning hamma oylarida o`rtacha harorat 0 gr. dan yuqori bo`ladi. Faqat Zarkosa cho`qqisi atrofida yanvar - fevral oylarining harorati 0 gr. dan past.

Yoz oylari issiq quruq, iyulning o`rtacha harorati +20+28 gr. Yog`in miqdori 250-300 mmdan 500 mm gacha. Okrugda doimiy oqadigan daryo va soylar yo`q.

Okrugning lyossli jinslardan iborat 600m dan pastlik qismlarida och bo`z tuproqlar lyoss qavati yuvilib ketgan rayonlarda esa toshloq shag`al bo`z tuproqlar uchraydi.

600-900 m balandliklarda qumoq va qumloq jinsli yerlarda oddiy bo`z tuproq tarqalgan. 900m dan yuqorida esa toshloq yerlar ko`p bo`lib, kserofit butalar ko`p o`sadi. Ular tagida karbonatli jigarrang tuproqlar tarqalgan. O`simlik olamida ko`p yillik kserofit butalarni ko`p bo`lishi bilan farqlanadi.

Qizilquloq , mingbosh, pistazorlar, tikanli butalardan itburun ko`p uchraydi. Okrugning yuqori qismlarida archa, zarang, pista va bodom o`sadi. Okrugda sariq yurmonqoziq, sug`ur, Buxoro bug`usi, o`qilon, agama kaltakesagi, ko`zoynakli ilon, kaklik va kalxat uchraydi.

Okrug boshqa tog`lardan bodom va pistazorlarning ko`pligi bilan farq qiladi. Bobotog` okrugini rayonlarga ajratmasdan 4 ta landshaftga bo`lish orqali uning umumiy xususiyatlarini izoxlab berish mumkin.


MA’RUZA № 10 (19-ma’ruza)




Download 1,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   144




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish