Buxoro davlat universiteti oripova nazzora maxmudovna

O’smir bolalarni jismoniy tayyorgarligini qiyosiy tavsiflari

Yosh	Umumlashgan ko’rsatgichlar	Konstituusiya tipi				Rivojlanish tipi
		Torakal	Mushakli	Astenoid	Digestiv	Retardangli	Me’yoriy	Akseleratli
Gavda kuchi, kg
13	60,73	54,81	76,25	56,33	66,81	52,06	60,82	73,73
14	78,85	75,80	91,50	74,39	80,94	69,15	80,10	89,78
Turnikda tortilish, marta
13	5,74	5,45	10,14	5,13	2,19	3,71	5,50	8,06
14	7,03	7,10	12,92	6,25	3,13	4,13	7,28	10,84

Izoh:umumiy tavsifdan muhim darajada farq qiluvchi koʼrsatkichlar ajratib olingan.
13-14 yoshdagi oʼsmirlarda kuch qobiliyatlari rivojlanishining baholash mezonlari ishlab chiqilgan (3.3-jadvalga qarang). Bizningcha, kuch qobiliyatlarini tipologik baholashga maqbul yondashuv – bu 13 yoshidagi oʼquvchilarda konstitutsiya xususiyatlariga, 14 yoshdagi bollarda esa – organizmning yetilish darajasi tanishdir. Torakal turdagi tana tuzilishiga ega oʼquvchilar (13yosh) va meʼyoriy turdagi rivojlanishga ega 14 yoshli oʼsmirlar uchun ushbu koʼrsatkichlarning umumlashtirilgan bahosi toʼgʼri keladi. Retardatli tipdagi oʼquvchilarga baholash shkalasini chapga bitta pagʼonasi siljitish maqsadga muvofiq, akseleratli tipdagi shugʼullanuvchilar uchun, aksincha,oʼngga bitta kattalikka siljishi zarur. Bunday yondashuv oʼrta yoshdagi maktab oʼquvchilarining kuch qobiliyatlarini baholash shkalasini tabaqalashga imkon beradi.
Biz har xil tipologik guruhlarga mansub oʼsmirlarni kuch imkoniyatlarining ularni jismoniy tayyorgarligi tuzilmasidagi oʼrni oʼrganildi. Olingan natijalar umumtaʼlim maktablarida har xil kontingentdagi oʼsmirlarda kuch qobiliyatlarini shakllantirishga yoʼnaltirlgan jismoniy tarbiya darslari samaradorligini oshirish imkonini beradi.
Oʼrta maktab yoshidagi oʼsmirlarning tipologik xususiyatlarini inobatga olgan holda kuch mashqlarini maxsuslashtirish oʼquv faoliyati jarayonida ularning harakat imkoniyatlarini toʼliq amalga oshirishga imkon beradi.
Umumtaʼlim maktablarda jismoniy tarbiya boʼyicha oʼquv jarayonini tashkil qilishda konstitutsiyatipi va biologik yetuklik darajasi har xil boʼlgan oʼquvchilarda kuch qobiliyatlari koʼrsatkichlarining oʼzaro bogʼliqligi toʼgʼrisidagi maʼlumotlar juda muhimdir.
3.3-jadval