Buxoro davlat universiteti magistratura bo’limi qo’lyozma huquqida

 
Nomlanishi  : 
Kislotalar  IYUPAK  ning  1979  yilda  qabul  qilingan 
nomenklaturasiga asosan nomlanadi :  
a) 
kislorodsiz  kislotalar
ning  nomi-kislota  hosil  qilgan  element  nomiga  –“id” 
qo’shimchasi qo’shib aytiladi. 
HF-ftorid kislota , HCI -xlorid kislota , H
2
Se - selenid kislota, HCN - sianid kislota 
, HCSN - rodanid kislotalar ; 
b) 
kislorodli  kislotalar
da  element  turli  valentlik  (yoki  oksidlanish  darajalari) 
namoyon qilsa : 
- eng past oksidlanish darajasi bo’lsa “
gipo
” old qo’shimchasi qo’shiladi; 
HCIO-gipoxlorid ,  
HBrO-gipobromit ,  
HJO - gipoyodid kislota deyiladi; 
- o’rtacha oksidlanish darajasi bo’lsa – “
it
”
 
qo’shimchasi qo’shib aytiladi ;  
H
2
SO
3
, - sulfit kislota, 
HNO
2
 - nitrit kislota , 
H
3
PO
3
- fosfit kislota , 

---

79 
 
H
3
AsO
3
 - arsenit kislotalar deyiladi. 
-  yuqori  oksidlanish darajasi bo’lsa  , kislota  hosil  qiluvchi element  nimiga  –  “
at
”  
qo’shimchasi qo’shib aytiladi;  
HNO
3
 - nitrat kislota, 
H
2
SO
4
 - sulfat kislota , 
HBrO
3 
- bromat kislota 
H
2
CO
3 
- karbonat kislota; 
-  bir  element  bir  xil  oksidlanish  darajasida  turli  tarkibli  kislotalar  hosil  qilsa  , 
vodorod  atomlari  (aniqrog’I  suv  molekulalari)  soni  kami  –  “
meta
”,  vodorod 
atomlari ko’piga  “
orto
” –old qo’shimchasi qo’shib aytiladi. 
HP
+5
O
3 
- metafosfat kislota; 
H
3
P
+5
O
4 
- ortofosfat kislota; 
HBr
+2
O
2 
- metaborat kislota; 
H
3
Br
+2
O
3
-ortoborat kislota; 
H
2
Si
+4
O
3
, - metasilikat kislota; 
H
4
Si
+4
O
4
, - ortosilikat kislotasi deyiladi. 
-  kislota  hosil  qiluvchi  elementning  juda  yuqori  oksidlanish  darajasini  ko’rsatish 
uchun “
per
” – old qo’shimchasi qo’shib kislota nomi aytiladi. :  
HMn
+7
O
4
 - permanganat kislota
 
HCl
+7
O
4 
- perxlorat kislota 
HJ
+7
O
4 
- peryodad kislotasi; 
-agar kislota bir xil tarkibli kislotaning ikkita molekulasi birikib , bir molekula suv 
chiqib ketishidan (qizdirish natijasida ) hosil bo’lgan bo’lsa, uning nomiga “
piro
” – 
qo’shimchasi qo’shib aytiladi: 
H
4
P
2
O
7 
- pirofosfat kislota (yoki difosfat kislota);