Buxoro davlat universiteti jahon tarixi kafedrasi

Morze kodlari

1843 -yilda Amerikalik rassom Semyuel Morze (1791-1872) telegraf uchun yangi kodni ixtiro qiladi.

Uning bu kodi Kuk va Uitson ixtiro qilgan kodlarni o`zgartirilgani edi. Semyuel Morze alifbodagi har bir harf uchun tire va nuqtadan iborat kodlarni ishlab chiqdi. Xabar uzatishda uzoq signal tire ifodalagan, qisqa signal esa nuqta bilan ifodalangan. Morze kodi hozirgi kunimizda ham qo`llanilmoqda. Morze o`zining telegrafini namoyish qilish maqsadida

Baltimordan to Vashingtongacha bo`lgan 6 km masofaga o`tkazgichli sim yotqizdi va buning yordamida prezidentlik saylovlari haqidagi yangiliklarni uzatib turgan. 1858-yilda Charlz Uitson shunday sistema quradiki uning yordamida telegraf apparatiga tushgan xabarni operator uzun qog`oz lentaga terib chiqardi. Keyin esa maxsus kod yozuvchisi nuqta va tiredan iborat signalni uzun va qisqa signalga aylantirib yuborgan. Opertorlar esa signalni eshitib darhol uning uzun qisqaligiga e`tiboran nuqta yoki tire ko`rinishida yozishar edi. Bu signalda Har bir harf bir necha nuqta yoki tiredan iborat bo`lgan.

Masalan: Z harfi " - - . . "(2 ta tire va 2ta nuqta) ko`rinishda bo`lgan. Hozirgi kundagi axborot jo`natuvchi telegraf qurilmalari ham shu qoida sosida ishlaydi. Ammo nuqta va tire signallarini harf ko`rinishiga keltirish avtomat tarzda amalga oshiriladi.